Ilk bolalik davri.- Go‘daklik davridan so‘ng rivojlanishning yangi bosqichi ilk bolalik (1-
to‘tri yurishi, mulohotta kirishishi va predmeatsh faoliyatni egallash xususiyatlari
tashkil
etadi. Tikka
va
to‘g‘ri
yura
olish
imkoni bolani, doimiy ravishda yangi ma’lumotlarni egallashga zamin bo‘ladi. Bu
yoshdagi bolalar o‘z xatti—harakatlari bilan juda faol va kattalar bilan muloqotga
kirishishga intiluvchan bo‘ladilar.
3-7 yoshgacha bulgan davr bogcha yoshi davri
xisoblanadi. Maktabgacha yoshdagi bolalar psixologiyasida juda tez sifat uzgarishlari
bulishini inobatga olgan xolda 3 davrga (3-4yosh) kichik maktabgacha davri(4-5yosh)kichik
bogcha yoshi urta maktabgacha davr( urta bogcha yoshi) 6-7 yosh va katta maktabgacha davr
katta bogcha yoshilarga ajratish mumkin.Bola rivojlvnish jarayonida odamlarning ilgari
utgan avlodlari tomonidan yaratilgan predmet va xodisalar olami bilan aloxida maxsus
munosabatga kirishadi.Bola insoniyat kulga kiritgan barcha yutuklarni faol ravishda
uzlashtirib,egallab boradi.Bunda predmetlar olamini,xamda ular yordamida amalga
oshiriladigan xatti – xarakatlarni, tilni , odamlar orasidagi munosabatlarni egallab olishi,
faoliyat motivlarining rivojlanishi, kobiliyatlarning usib borishi, katta yoshli kishilarning
bevosita yordamida amalga oshirilib borilmogi kerak Asosan mana shu davrdan boshlab
bolaning mustakil faoliyati kuchaya boshlaydi. Bogcha yoshdagi bolalarga beriladigan
tarbiya ularning murakkab xarakatlarini takomillashtirish, elementar gigiena, madaniy va
mexnat malakalari xosil kilish, nutkini ustirish xamda ijtimoiy axolk va estetik didning
dastlabgi kurtaklarini yuzaga keltirish davridir.
Mashxur rus pedagoglaridan biri Lesgaftning fikricha insonning bogcha yoshdagi davri
shunday bir davrki, bu davrda bolada kelgusida kanday xarakter xislatlari paydo bulishi
belgilanadi va axlokiy xarakterning asoslari yuzaga keladi.
Bogcha yoshdagi bolalarning kuzga tashlanib turuvchi xususiyatlaridan biri ularning
serxarakatligi va taklidchanligidir.Bola tabiatnining asosiy konunini shunday ifodalash
mumkin:bola uzluksiz faoliyat kursatishni talab kiladi,lekin u faoliyat natijasidan emas, balki
faoliyatning bir xilligi va bir tomonlamaligidan charchab koladi.Mana shu suzlardan bogcha
yoshidagi bola tabiatning asosiy konuni bulmish serxarakatligini ortik cheklab
tashlamay,balki maksadga muvofik ravishda uyushtirish kerakligi yakkol kurinib turibdi.
Kattalar va tengdoshlari bilan bulgan munosabat orkali bola axlok normalari, kishilarni
anglash, shuningdek, ijobiy va salbiy munosabatlar bilan tanisha boshlaydi. Bogcha
yoshidagi bola endi uz gavdasini juda yaxshi boshkara boshlaydi. Uning xarakati
muvofiklashtirilgan xolda buladi. Bu davrda bolaning nutki jadal rvojlana boshlaydi. U
yangiliklarni egallashga nisbatan uzi bilganlarini mustaxkamlashga extiyoj sezadi. Uzi bilgan
ertagini kayta-kayta eshitish va bundan zerikmaslik shu davrdagi bolalarga xos xususiyatdir
* Bogcha yoshdagi bolalar extiyoji va kizikishlari jadal ravishda ortib boradi. Bu avvalo
keng doiraga chikish extiyoji, munosobatda bulish, uynash extiyojlarinig mavjudligidir.
Bogcha yoshidagi bolalar nutkni bir muncha tula uzlashtirganlari va xaddan tashkari
xarakatchanliklari tufayli ularda uzlariga yakin bulgan katta odamlar va tengdoshlari bilan
munosobatda bulish extiyoji tugiladi. Ular tor doiradan kengrok doiradagi munosobatlarga
intila boshladilar. Ular endi kuni-kushnilarning bolalari bilan xam jamoa bulib uynaydilar.
Xamma narsani bilib olishga bulgan extiyoj kuchayadi. Bogcha yoshidagi bola tabiatiga
xos bulgan kuchli extiyojlardan yana bir uning xar narsani yangilik sifatida kurib bola uni
xar tomonlama bilib olishga intilishidir.
Bogcha yoshdagi bolalar xayotida va ularning psixik jixatidan usishida kizikishning roli
xam kattadir.Kizikish xuddi extiyoj kabi bolaning biror faoliyatga undovchi omillardan
biridir. Shuning uchun xam kizikishni bilish jarayoni bilan boglik bulgan murakkab psixik
xodisa desa buladi.
Bolaning kamol topishida kizikishning axamiyati shundaki, bola kizikkan narsasini
mumkin kadar chukurrok bilishiga intiladi va binobarin uzok vakt davomida kizikkan narsasi
bilan shugullanishdan zerikmaydi. Bu esa uz navbatida bolaning dikkati xamda irodasi kabi
muxim xislatlarni ustirishga va mustaxkamlashishga yordam beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
