Buxoro davlat universiteti magistratura bo’limi qo’lyozma huquqida

Mavzuning  dolzarbligi. 
Bugungi  kunda  har  bir  davlatning  jahon 
hamjamiyatidagi  о‘rni  uning  intellektual  salohiyati  hamda  kadrlarni  tayyorlash 
sifati  bilan  о‘lchanadi.  Bu  haqda  Respublikamizning    birinchi    Prezidenti  Oliy 
majlisning  IХ  sessiyasida  (1997  y.,  29-avgust)  sо‘zlagan  nutqida  juda  о‘rinli 
ta’kidlagan  edi:  “Bugungi  kunda  oldimizga  qо‘ygan  buyuk  maqsadlarimizga 
erishishimiz, jamiyatimizning yangilanishi, hayotimizning taraqqiyoti va istiqboli 
amalga oshirilayotgan islohotlarimiz, rejalarimizning samarasi, taqdiri – bularning 
barchasi,  avvalambor,  zamon  talablariga  javob  beradigan  yuqori  malakali,  ongli 
mutaxasssis  kadrlar  tayyorlash  muammosi  bilan  chambarchas  bog‘liqligini 
barchamaiz anglab yetmoqdamiz”[4].
  
Butunjahon muammosiga aylangan kadrlar 
tayyorlash  sifatini  zamon  talablariga  moslashtirish  bizning  respublikamiz  uchun 
ham о‘ta dolzarb hisoblanadi.  
 
“Ta’lim  to‘g‘risida”gi  Qonun  va  “Kadrlar  tayyorlash  Milliy  dasturi”  yosh 
avlodni tarbiyalashning asosiy  istiqbol  va  yo‘nalishlarini  belgilab  berdi.  “Kadrlar 
tayyorlash  Milliy  dasturi”da  ta’limni  tubdan  isloh  qilishning  asosiy  yo‘nalishlari 
ko‘rsatib berildi. Unda “Uzluksiz ta’lim ijodkor, ijtimoiy faol, ma’naviy boy shaxs 
shakllanishi va yuqori malakali raqobatbardosh kadrlar ildam tayyorlanishi uchun 
zarur  shart-sharoitlar  yaratadi”  -  deb  ko‘rsatilgan.  Shuningdek,  dasturda:  “Ta’lim 

---

10 
 
berishning  ilg‘or  pedagogik  texnologiyalarini,  zamonaviy  o‘quv  -  uslubiy 
majmualarni  yaratish  va  o‘quv-tarbiya  jarayonini  didaktik  jihatdan  ta’minlash”  
oliy va o‘rta maxsus ta’limning asosiy vazifalaridan biri sifatida belgilangan edi[5]. 
 
Buyuk  islohotlar  amalga  oshirilayotgan  sharoitda  mustaqil  fikrlovchi 
yoshlarga  bo‘lgan  talab  davr  taqozosidir.  Chunki  shaxsiy  dunyoqarashga  ega 
bo‘lgan  insonlargina  jamiyat  taraqqiyotini  ta'minlovchi  muvaffaqiyatlarga 
erishishga  qodir  bo‘ladilar.  Respublikada  olib  borilayotgan  davlat  siyosatining 
bosh omillaridan biri ham mustaqil fikrlovchi, keng dunyoqarashga ega, iqtidorli, 
barkamol  shaxslarni  kamol  toptirish  va  tarbiyalashdir[6].  O‘zgalar  fikriga  qaram 
bo‘lish,  turli  yot  mafkuralarga  ergashish  psixologiyasi  jamiyat  ma'naviyatini 
tanazzulga olib kelishi shubhasizdir.  «Kadrlar  tayyorlash  Milliy  dasturi»  da 
ko‘rsatib o‘tilganidek, demokratik jamiyatda inson erkin va mustaqil fikrlaydigan 
qilib tarbiyalanishi zarur. 
  “Farzandlarimiz  bizdan  ko’ra  kuchli,  bilimli,  dono  va  albatta  baxtli 
bo’lishlari  shart”,  bolalarimizni  mustaqil  fikrlashga,  erkin  tafakkur  yuritishga 
imkon beradigan o'quv jarayonida o'qituvchining rolining katta ahamiyatga ega[7].  
  O’quvchilarni  mustaqil  fikrlashga  o'rgatish  bir  kunda  yoki  bir  soatlik  dars 
davomida  amalga  oshirilmasdan,  balki  yillar  davomida  bosqichma-bosqich  turli 
omillar ta'sirida amalga oshiriladigan jarayondir. 
Pedagogik texnologiyaga professor N.Saidahmedov: “Pedagogik texnologiya 
bu  o‘qituvchi  (tarbiyachi)  tomonidan  o‘qitish  (tarbiya)  vositalari  yordamida 
talabalarga ta’sir ko‘rsatish va bu faoliyat mahsuli sifatida ularda oldindan belgilab 
olingan shaxsiy sifatlarini shakllantirish jarayoni”-degan ta'rifni beradi. 
XTV  “Multimediya  umumta'lim  dasturlarini  rivojlantirish”  markazi  Ta'lim 
texnologiyasida–oldindan 
belgilangan 
o‘quv 
maqsadlariga 
erishishni 
kafolatlaydigan,  ta'lim  jarayonida  inson  va  texnika  resurslaridan  foydalanishning 
loyihalashtirilgan muayyan tizimi. 
Bugungi  kunda  ta’lim  jarayoniga  yangi  axborot  texnologiyalarining  kirib 
kelishi  jadallashmoqda va bu  ta’lim  jarayonini  yanada sifatli  tashkil etishga ta‘sir 

---

11 
 
ko‘rsatayotgani ko‘zga tashlanmoqda.  Shuning uchun ham zamonaviy pedagogik 
texnologiyalarni  ta’lim  jarayoniga  joriy  etish,  ta’lim  samaradorligini  oshirish 
uchun  tinimsiz  izlanish  bugungi  kunning  ehtiyojiga  aylandi.  Ayniqsa  shaxsga 
yo‘naltirilgan texnologiyalardan ta’lim jarayonida foydalanish ancha samaradorligi 
amalda  isbotlanmoqda.  Shunday  ta’lim  texnologiyalardan  biri  modulli  ta’lim 
texnologiyasidir. 
    Modulli ta’lim texnologiyasi-shaxsga yо‘naltirilgan ta’lim texnologiyasidir.    
U  ta’lim      maqsadini  amalga  oshirish  uchun  о‘quv  jarayonini    optimallashtirish, 
o’quvchilarning bilish va tarbiyaviy sohalarini rivojlantirish,   о‘rganish faoliyatini 
boshqarish    bilan  birga    о‘z-о‘zini    boshqarish    kabilarga  keng  imkoniyatlar   
yaratish  bilan  ta’lim  jarayonining  yaxlitligini  ta’minlashga  qaratilgan.  Bu 
texnologiyaning  yana  bir  afzalligi    shundaki,  unda  ta’lim      mazmuni  bilan  uni 
о‘qitish    texnologiyasi  chambarchas    bog‘langan      integratsion  jarayon  bо‘lib,  u 
quyidagi    texnologiyalar  majmui    orqali  amalga  oshadi:  muammo  algoritmli, 
dasturlashtirilgan,  aqliy  faoliyatning  bosqichma-bosqich  shakllantirish,  tо‘liq 
о‘zlashtirish  va  boshqalar.  Modul  tizimi  o’quvchilarni  mustaqil  o’qish 
ko’nikmasini  shakllantiradi,  o’qishni  jadallashtiradi,  refleks  qobiliyatini 
tarbiyalaydi,  o’quvchilar  bilimini  muntazam  va  samarali  nazorat  qilishni 
ta’minlaydi. 
Modulli ta’lim   dunyo  tajribasida qо‘llanilib kelayotgan (Buyuk Britaniya, 
Gollandiya, AQSH, Rossiya) ta’limning samarali shaklidir. Lekin  uning didaktik 
ta’minoti tо‘liq ishlab chiqilmaganligi sababli keng tarqalmayapti.