Oziq-ovqat mahsulotlari texnologiyasi

izokislotalar

  deyiladi.  Izoolein  kislotalar  gidrogenlangan  yog‘larning 

erish  haroratini  ko‘taradi.  Shu  narsa  qiziqarliki,  olein  kislotasi  efirlari 

gidrogenlanayotganda  izoolein  kislotalari  hosil  bo‘lishi  tezligi  stearin  kislotasi 

hosil bo‘lishiga nisbatan – bir necha marta ko‘pdir. 

Olein kislotadan hosil bo‘ladigan izoolein kislotalar elaidin kislotasi va olein 

kislotasining  qo‘shbog‘lari  siljigan  holatdagi  transizomerlarining  aralashmasi 

ko‘rinishida  bo‘ladi.  Gidrogenlash  to‘laroq  olib  borilganda,  izoolein  kislotalari 

tarkibida olein kislotasining molekulalarining metil gruppasiga siljigan qo‘shbog‘li 

trans-izomerlari  ko‘payadi.  Izoolein  kislotalar  linol  kislotasi  gidrogenlanganda 

ham  ko‘p  miqdorda  hosil  bo‘ladi.  Bu  holda  ham,  hosil  bo‘ladigan  izoolein 

kislotalar  olein  kislotasining  trans-izomerlaridir.  Izoolein  kislotalarining  hosil 

bo‘lishi  birlamchi  kislotaning  qo‘shbog‘iga  vodorodning  ta’siri  natijasidir.  Agar 

yog‘lar  vodorodsizlantirilgan  katalizator  ishtirokida  va  azot  oqimida  qizdirilsa, 

izoolein kislotalari hosil bo‘lmaydi. 

 

 

---

 

 

 

 

 

Sutkasiga 100t paxta moyidan uzluksiz usulda oziqa salomas ishlab chiqarish va 

aylanma vodorodni tozalash texnologiyasini tashkil etish 

лист 

 

 

 

 

 

 

 Uzg   varaq 

xujjat  № 

imzo  

sana  

 

 

 12 

Tovar  holatidagi salomasda izoolein  kislotalarining  miqdori ba’zan 40%  dan 

ham  ortadi.  Bu  miqdor  birlamchi  yog‘  tarkibiga,  uning  vodorod  bilan  to‘yinish 

darajasiga  va  gidrogenlash  jarayoni  olib  borilgan  shart-sharoitlarga  bog‘liqdir. 

Tarkibida  linol  kislotasi  ko‘p  bo‘lgan  yog‘lardan  olingan  salomasda  izoolein 

kislotalari yuqori miqdorda bo‘lishi mumkin. 

Gidrogenlashni  yuqori  haroratda  olib  borish  ham,  izoolein  kislotalarning 

ko‘proq  hosil  bo‘lishiga  sabab  bo‘ladi.  Katalizator  tarkibi  va  aktivligi  ham 

salomasdagi  izoolein  kislotalari  miqdoriga  katta  ta’sir  ko‘rsatadi.  Ishlatilgan 

katalizatorda  olingan  salomasda  yangi  tayyorlangan  katalizatordagiga  qaraganda, 

izoolein 

kislotalar 

kamroq 

bo‘ladi.  Palladiyli  katalizatorlarda  nikelli 

katalizatorlarga nisbatan ko‘proq izoolein kislotalar hosil bo‘ladi. 

Salomas  tarkibidagi  izoolein  kislotalari  miqdoriga  ayniqsa,  katalizator  sirtini 

vodorod bilan qay darajada ta’minlash katta ta’sir ko‘rsatadi. Ta’minlash qanchalik 

yaxshi  olib  borilsa,  izoolein  kislotalari  miqdori  shunchalik  kam  bo‘ladi. 

Izokislotalarni  hosil  bo‘lishi  yarim  gidrogenlanish  mahsulotlarini  hosil  bo‘lishi 

bilan izohlanadi. Linol kislotani selektiv gidrogenlashda, avvalo tutash qo‘shbog‘li 

dienlar hosil bo‘ladi, so‘ngra olein kislotani pozitsion izomerlariga aylanadi.  

Etilen  bog‘iga  ikkita  vodorod  atomining  bog‘lanishi  bosqichma-bosqich 

boradi.  Oldin  katalizator  bilan  yarim  gidrogenlangan  mahsulot  hosil  bo‘ladi. 

Izokislotalar erish harorati bilan salomas qattiqligini oshiradi. Masalan: 

T

er

0

C 

9-10 sis-Oleinkislota 16 

Trans-(elaidin) 44 

11-12 sis-13 

Trans-39