Nazariy fizika kursi



Download 9,24 Mb.
Pdf ko'rish
bet95/280
Sana02.01.2022
Hajmi9,24 Mb.
#311944
1   ...   91   92   93   94   95   96   97   98   ...   280
Bog'liq
Abdumalikov A.Elektrodinamika

e-ie-2
l\ndi 
e\
 
va 
cj
 
zaryadlar hosil qilayotgan m aydonning Г
3
  nuqtasiga  click 
sizdan  ез  zaryadni  ko‘chiramiz.  Bunda  bajarilgan  ish
eie3 
е2ез 
, r - n  
^123
  =   --- H----- • 
(5.75)
П З  
^23
Bu jarayonni  davom  ettirib, 
N
  zaryaddan iborat  b o ig a n  sistcmani 
hosil  qilish  uchun  bajarilgan  t o liq   ish
Bu  ifodaning  o ;ng  tom oni  (5.69)  bilan  bir  xil.  Shunday  qilib,  elektro­
statik maydon  energiyasi  bir vaqtning o'zida zaryadlarning o‘zaro ta ’sir 
energiyasi  harnda  zaryadlarni  cheksizdan  ko‘chirib  kelishda  bajarilgan 
ish  deb  qarash  m um kin  ekan.
5.5  Tashqi  m aydonning  zaryadlar 
sistemasiga t a ’siri
Tashqi elektrostatik m aydondagi zaryadlar sistemasining energiya- 
sini  va  unga  ta ’sir  qilayotgan  kuchlarni  aniqlaymiz.  Tashqi  maydon 
potensiali  <
p
  va  m aydon  kuchlanganligi 
E
  b o isin .  B ular  bir-biri  bilan 
bizga  m a iu m   b o ig a n  
E  =   —
 grad 

  ifoda  bilan  bo g lang an .  Tashqi 
maydonga kiritilgan zaryadlarning maydon kuchlanganligi 
E '
 va poten­
siali 
ip'
  b o isin .  Tashqi  maydon  bilan  unga  kiritilgan  zaryadlarning 
o‘zaro ta ’sir energiyasi,  (5.62)  ga muvofiq ikki m aydonning o‘zaro ta ’sir 
energiyasi  sifatida yoziladi:
A
(5.76)
(5.77)
Bu  energiyani  yana quyidagicha yozish  m um kin
U
  =  
J  
E '
 grad 
ip dV
  =  
J  
p 'p  сIV
  =   У ^ е ц<
p (ra).
 
(5.78)
123


B u  ifodani  hosil  qilishda  (5.66)  va  (5.68)  larni  olishdagi  amallarni  ba- 
jardik.  Bu yerda <^(ra)  tashqi maydonning 
ea
  zaryad  turgan nuqtadagi 
potensiali.  Tashqi  maydonga kiritilgan b itta nuqtaviy zaryadning ener­
giyasini  (5.78)  ga muvofiq
U =  eolp(Tb).
 
(5.79)
K oordinata  boshini  zaryadlar  egallagan  sohaga joylashtirib  (5.78) 
ifodani  ko'rib  chiqamiz. 
Zaryadlar  egallagan  soha  yetarlicha  kichik 
bolsin.  Bu  holda  |r„|  ganda  tashqi maydonni  zaryadlar egallagan sohada sekin  o'zgaradi  deb 
olish  m um kin.  Boshqa  tomondan  bu  shart  m ultipol  m omentlarni  ko'r- 
ganimizdagi  shartning  o'zidir.  Demak,  zaryadlar  sistemasining  tashqi 
maydondagi  energiyasini  aniqlovchi  (5.78)  ifodani 
ra
  ning  darajalari 
bo'yicha qatorga yoyish  m um kin.  Y a ’ni
U
 =  
Uq
 + 
U\
  + 
U
2
 + • • •  • 
(5.80)
B u  yerda birinchi  had
U
q
  =  

 £  
ea
  =  
eip0.
 
(5.81)

  
ifodani  (5.79)  bilan solishtirib quyidagi xulosaga kelamiz.  Zaryadlar sis­
temasining tashqi maydondagi energiyasi nolinchi yaqinlashishda,  koor­
dinata boshiga joylashtirilgan zaryadi sistemaning to'liq zaryadiga teng 
bo'lgan  b itta  nuqtaviy zaryadning energiyasiga tengligi  kelib  chiqadi. 
E ndi  (5.80)  qatordagi  ikkinchi  hadni  ko'ramiz:
U\
  =  
(
eara
  =  grad 
У ]  eara =
  dgrad 
ip0.
 
(5.82) 

ora  j
 Га=0
Eo  =   — grad 
ligi  ekanligini  e’tiborga olsak,  (5.82)  quyidagi  ko'rinishni  oladi:

Download 9,24 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   91   92   93   94   95   96   97   98   ...   280




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish