Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti "korporativ boshqaruv" kafedrasi

 

 

---

19 

 

     1.3 Bank aktivlaridan samarali foydalanish nazariy asoslari

   

 

Banklar  mavjud  aktivlaridan  samarali  foydalanishlari  lozim.  Bank  aktivlari 

turli-tuman  bo‗lib,  ular  har  xil  faoliyatda  ishtirok  etadilar.  Lekin  barcha 

aktivlarning  foydalanishini  umumiy  ko‗rsatkichlar  bilan  ifodalash  mumkin. 

Tahlildan  barcha  aktivlarning  foydalanishidan  tashqari,  banklar  faoliyatida  bir  xil 

foydalanishda  bo‗lgan  aktivlar  guruhini  alohida  o‗rganish  lozim.  Masalan,  asosiy 

vositalardan,  kreditga  berilgan  mablag‗lardan,  qimmatli  qog‗ozlarga  qo‗yilgan 

mablag‗lardan  qanday  foydalanilmoqda.  Bank  barcha  aktivlarining  samarali 

foydalanishini ifodalovchi umumiy ko‗rsatkichlarga: aktivlarning natijaviyligi 

(An), aktivlarning daromadliligi  (Ad), aktivlarning tejamkorligi 

(At) va aktivlarning foydaliligi  (Af) ko‗rsatkichlarini kiritish mumkin. 

Bank  aktivlarining  natijaviyligi  (An),  deganda  bank  faoliyatining  asosiysi 

bo‗lgan  kredit  aylanmasini  aktivlarining  o‗rtacha  summasiga  nisbati  tushuniladi. 

Bu ko‗rsatkich bank mavjud aktivlaridan foydalanib, hisobot davrida (oy, kvartal, 

yil)  ularning  har  bir  so‗miga  necha  so‗mlik  kredit  aylanmasiga  erishdi,  degan 

savolga javob beradi. 

 

Bank  kredit  aylanmasi, deganda  tahlil  qilinayotgan  davrda  (chorak, 6  oy, 9 

oy, bir yil va hokazo) mijozlarga kredit berib, qaytarib olingan summa tushuniladi. 

Masalan,  bank  hisobot  yilida  126,0  mlrd  so‗m  kredit  berib,  qaytarib  olgan, 

aktivlarining  o‗rtacha  summasi  esa  41,0  mlrd  so‗m.  Bank  barcha  aktivlarining 

natijaviyligi