Mirzakulov Bahodir Abdullaevich

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

64 

 

3.1. Virtual laboratoriy ishlari tarkibi 

Hozirgi paytda zamonaviy pedagogika shunday sohaga aylandiki, bu sohani 

yangi pedagogik va kompyuter texnologiyalarisiz tasavvur qilib bo`lmaydi. Shu 

bilan bir qatorda bu sohaning rivojlanish suratlari kun sayin o`zgarib, yangi-yangi 

usullar, o`qitish uslublari yaratilmoqdaki, ularning tadbiqi ta`lim sifatini oshirishga 

olib kelmoqda. 

Nazariy bilimlarni mustahkamlash uchun deyarli barcha elektronika va 

mikroelktronika fanlarida amaliy va laboratoriya mashg’ulotlari mavjud. Ammo 

mazkur laboratoriya mashg’ulotlari nazariy bilimlarning barcha jabhalarini qamrab 

ololmaydi. Shuning uchun amalda faqat amaliyotda juda zarur bo’lgan nazariy 

bilimlar jihatlarining amaliyotini laboratoriya ishlarida qo’yish zarur bo’ladi. 

Hozirgi mavjud 

an`anaviy o`qitish tizimida real laboratoriya 

mashg`ulotilarini bajarishda mablag` bilan ta`minlash qiyinligi, ikkinchi tomondan 

laboratoriya ishlarini bajarishda ishlatilayotgan asboblarni yangilab turish talab 

etiladi. Bu muammolarni yechish uchun o`qitishning yangi usullarini joriy qilish 

kerakligini, jumladan "virtual" laboratoriyalar tashkil qilish kerak.   

Bugungi kunda virtual laboratoriyalarni yaratishning bir necha usullari 

mavjud bo’lib, ular qo’yidagilar: 

•

 

Vizual dasturlash tillari yordamida; 

•

 

Boshqa (skript) dasturlash imkoniyati bo’lgan amaliy dasturlar yordamida 

(ikki o’lchamli Macromedia Flash va uch o’lchamli 3D Studio MAX, 

AliasWaveFront Maya); 

•

 

LabView, Multisim  va shunga o’xshash maxsus kompyuter va laboratoriya 

qurilmalarini bog’lovchi dasturlar yordamida. 

Virtual laboratoriya ishlari yordamida laboratoriya mashg’ulotlarini olib 

borish tartibi real laboratoriya mashg’ulotlarinikidan bir oz farq qiladi. Bu farq 

laboratoriya ishlarining virtualligi, kopyuterdan foydalnish kerakligi, ko’p marta 

takrorlanish imkoniyati borligi, bir mashg’ulot davomida bir emas bir nechta 

---

65 

 

ishlarni bajarishga bemalol vaqt etishi bilan belgilanadi. Ushbu virual laboratoriya 

ishlari majmuasi quydagi ishlarni o’z ichiga oladi. 

Laboratoriya ishi 1 - Yarimo’tkazgichli diod, stabilitron va tristor   

Laboratoriya ishi 2 – Bir fazali yarim o’tkazgichli to’g’irlagichlar  

Laboratoriya ishi 3 – Bipoliyar va maydonli tranzistorlar  

Laboratoriya ishi 4 – Tranzistorli kuchaytirgichlar  

Laboratoriya ishi 5 – Operatsion kuchaytirgich asosida elektron qurilmalar 

Laboratoriya ishi 6 – Kuchlanishning analog komparatorlari 

Laboratoriya ishi 7 – Multivibratorlar   

Laboratoriya ishi 8 – Mantiqiy elementlar va sxemalar 

Laboratoriya ishi 9 – Kod o’zgartirgichlar 

Laboratoriya ishi 10 – Raqamli komparator   

Laboratoriya ishi 11 – Triggerlar   

Laboratoriya ishi 12 – Registorlar  

Laboratoriya ishi 13 – Hisoblagichlar 

Laboratoriya ishi 14 – Raqamlianalog o’zgartgich 

Laboratoriya ishi 15 – Analog-raqamli o’zgartgich  

Laboratoriya ishi 16 – Otik asboblar va qurilmalar  

 

Ushbu laboratoriya ishlarining har biri quydagicha ketma-ketlikda tuzilgan: 

•

 

ISHDAN MAQSAD 

•

 

NAZARIY KO’RSATMALAR VA XISOBLASH FORMULALARI 

•

 

O’QUV  TOPSHIRIQLAR VA ULARNI BAJARISH BO’YICHA METO-

DIK KO’RSATMALAR 

•

 

TAJRIBA SXEMASINING TASVIRI 

•

 

XISOBOT TARKIBI 

Laboratoriya ishlarini bajarish uchun foydalanuvchilar nazariy  qism 

bo’limidan mavzuga oid bimlarini oshirishadi va o’quv topshiriqlar bo’imida 

berilgan topshiriqlarni bajarish orqali olgan bilimlarini  mustaxkamlashadi.  

  Misol tariqasida 7-laboratoriya ishini, ya’ni Multivibratorlarni o’rganish 

laboratoriya ishini tarkibini ko’rib chiqamiz: