Anatomiya 2014. indd

Qo‘ltiq osti arteriyasi

 (a. axillaris)

 

o‘mrov osti arteriyasi-

ning bevosita davomi (164-rasm) bo‘lib, qo‘ltiq osti chuqurcha-

163-rasm. O‘ng o‘mrov osti arteriyasi. Yon tomondan ko‘rinishi:

1–ichki uyqu arteriyasi; 2–tashqi uyqu arteriyasi; 3–bo‘yinning ko‘tari-

luvchi arteriyasi; 4–pastki qalqonsimon arteriya; 

5–bo‘yinning ko‘ndalang arteriyasi; 6–umumiy

uyqu arteriyasi; 7–qalqonsimon-bo‘yin poyasi; 

8–kurak usti arteriyasi; 9–o‘mrov osti arteriyasi; 

10–ichki ko‘krak arteriyasi; 11–birinchi qovurg‘a-

lararo orqa arteriya; 12–ikkinchi qovurg‘alararo 

orqa arteriya; 13–eng uyqorigi qovurg‘alararo ar-

teriya; 14–qovurg‘a-bo‘yin poyasi; 15–bo‘yinning 

chuqur arteriyasi; 16–umurtqa arteriyasi.

---

374

sida yelka chigali poyalari o‘rtasida joylashgan. Katta ko‘krak 

mu shagining past ki chekkasida u yelka arteriyasiga o‘tib ketadi. 

Qo‘ltiq osti arteriyasi uch qismga bo‘lib o‘rganiladi. Uning bi-

rinchi qismi ko‘krak-o‘mrov uchburchagi sohasida quyidagi tar-

moqlar chiqadi:

1. Ko‘krakning yuqorigi arteriyasi

 

tarmoqlari I–II qovurg‘a 

oralig‘iga yo‘nalib I va II qovurg‘alar oralig‘idagi mushaklarni, 

shuning dek, omrov osti, katta, kichik ko‘krak va oldingi tishsi-

mon mu shaklarni qon bilan ta’minlaydi. 2. Ko‘krak-kurak o‘sig‘i 

arteriyasi kichik ko‘krak mu shagining yuqori chekkasi sohasida 

boshlanadi va to‘rtta: kurak o‘sig‘iga yo‘naluvchi, o‘mrov, deltasi-

mon va ko‘krak tarmoqlariga bo‘linib kurak-o‘mrov bo‘g‘imi, qis-

man yelka bo‘g‘imi xaltasi o‘mrov suyagi va o‘mrov osti mushagi-

ni deltasimon, katta va kichik ko‘krak mushaklari ni, shiningdek, 

ularga tegishli soha terisini qon bilan ta’minlaydi.

Qo‘ltiq osti arteriyasining ikkinchi qismi, ko‘krak uchburcha-

gi sohasida, undan ko‘krak qafasining lateral arteriyasi chiqib ol-

dingi tishsimon mushakni tashqi yuzasi bo‘ylab pastga yo‘naladi 

va uni qon bilan ta’minlaydi. Undan sut beziga yo‘naluvchi late-

ral tarmoq lar chiqadi.

Uchinchi qism ko‘krak osti uchburchagi sohasida quyidagi arte-

riyalar chiqadi:

1. Kurak osti arteriyasi qo‘ltiq osti arteriyasining eng yirik 

tar mog‘i bo‘lib ikkiga bo‘linadi: a) ko‘krak orqasining arteriya-

si

 

kurakning lateral chekkasi bo‘ylab yo‘nalib, oldingi tishsimon, 

kurak osti, katta yumaloq va orqaning serbar mushagini qon bi-

lan ta’minlaydi; b)  ku rakni o‘rov chi arteriya uch tomonli teshik 

orqali kurakning orqa yuzasiga o‘tib, kurak qirrasi ustidagi, ku-

rak qirrasi ostidagi, kichik yuma loq mushaklarni va shu soha te-

risini qon bilan ta’minlaydi.

2. Yelka suyagini o‘rovchi oldingi arteriya yelka suyagining xi-

rurgik bo‘ynini oldidan aylanib o‘tib, yelka bo‘g‘imi va deltasi-

mon mu shakni qon bilan ta’minlaydi.

3. Yelka suyagini o‘rovchi orqa arteriya to‘rt tomonli teshik 

orqali kurakni orqa yuzasiga o‘tib, oldingi shu nomli arteriya bi-

lan anastomoz hosil qilib yelka bo‘g‘imini va uning atrofida joy-

lashgan mu shaklarni qon bilan ta’minlaydi.