Book · November 019 citations reads 2,471 authors

                                   Абдулла Авлоний
 

---

332 
 
miqyosida  savodsizlar  soni  1  milliarddan  oshayotgan  bugungi  kunda 
O‘zbekistonda Kadrlar tayyorlash milliy dasturi va Maktab ta'limini rivojlantirish 
Davlat  umummilliy    dasturining  ijrosi  amalda  nihoyasiga  yetdi.  Yoshlarga 
umumiy  ta'lim  bilan  birga,  zamonaviy  kasb-hunarlarga  ega  bo‘lish,  oliy  ta'lim 
olish  imkoniyatlari  kengaydi.  Shu  jihatdan  olganda  mamlakatimizda  ta'lim 
olayotgan  har  bir  yoshning  qobiliyati,  iqtidori  va  iste'dodini  ruyobga  chiqarish 
vazifasi belgilab olingan.  
Qobiliyat
  –  shaxsning  muayyan  faoliyat  turini  muvaffaqiyatli  bajarishga 
bo‘lgan  layoqat  darajasini  ifodalaydigan,  turmush  jarayonida  hosil  qilingan 
individual xususiyatlari yig‘indisidir. Qobiliyatning shakllanishi va rivojlanishida 
shaxsning  tug‘ma  iste'dod  nishonalari,  yashash  sharoiti,  ta'lim-tarbiya,  ayniqsa, 
uning faolligi muhim ahamiyatga ega. Qobiliyat  bilim, ko‘nikma va malakalarga 
asoslanadi. Qobiliyatning eng yuqori darajasi talantdir. 
Bilim  orttirishdagi  muvaffaqiyatning  o‘zi  bilan  qobiliyatni  aniqlab 
bo‘lmaydi.  Insonning  qobiliyatlari  bilim  va  ko‘nikmalarni  egallash  uchun 
imkoniyat  bo‘lib  xizmat  qiladi.  Bilim  va  ko‘nikmalar  egallanishi  sharoitlarga 
bog‘liqdir.  Bolada  namoyon  bo‘lgan  musiqa  qobiliyati  uning  musiqachi  bo‘lib 
yetishishiga  kafolot  bo‘la  olmaydi.  Bolaning  musiqachi  bo‘lishi  uchun  unga 
maxsus  ta'lim  berilishi,  qat'iyatlilik,  sabr  kabi  sifatlarni  singdirilishi,  salomat 
bo‘lishi, musiqa asboblarining mavjudligi va boshqa bir qator sharoitlarga bog‘liq 
bo‘ladi.  Bularsiz  qobiliyat  taraqqiy  etmay,  so‘nib  ketishi  ham  mumkin. 
O‘quvchida hali zaruriy ko‘nikma va malakalar tizimi, mustahkam bilimlar tarkib 
topmasdan,  unda  qaobiliyatlar  yo‘q,  deb  xulosa  chiqarish  ham  mumkin  emas. 
Bolalik 
paytida 
ma'lum 
qobiliyatlarning 
atrofdagilar 
tomonidan 
tan 
olinmaganligi,  keyinchalik  shu  qobiliyat  tufayli  shon-shuhrat  topgan  odamlar 
ham bor. 
       Agar  shaxsning  ma'lum  sifatlari  yig‘indisi  odamning  pedagogik  jihatdan 
asoslab berilgan vaqt oralig‘ida egallagan faoliyati talablariga javob bersa, demak 
unda  mazkur  faoliyatga  nisbatan  qobiliyati  bor,  deb  xulosa  chiqarishga  asos 

---

333 
 
bo‘ladi.  Qobiliyatlar  faqat  faoliyatda  namoyon  bo‘ladi.  Qobiliyatlar 
taraqqiyotining yuksak bosqichiga iste'dod deb qaraladi.