O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

6 
 
 
 
I BOB. IQTISODIY TA‟LIMOTLAR TARIXI FANINING 
PREDMETI VA O„RGANISH USULI 
 
1.1. Iqtisodiy ta‟limotlar tarixi fanining ahamiyati  
va uning maqsadi 
 
Bozor munosabatlarini rivojlantirish jarayonida iqtisodiy ta‘limotlar 
tarixi fani insonlarning iqtisodiy bilim saviyasini oshirish, iqtisodiy fikr, 
g‗oya,  nazariyalarning  kelib  chiqish  tarixini,  ularning  mohiyatini, 
iqtisodiy  maktablar,  hozirgi  zamon  iqtisodiy  yo‗nalishlari,  ularning 
asosiy  qoidalarini  yaxshi  bilish,  har  bir  nazariyaning  o‗ziga  xosligini, 
uning  asosiy  tomonlarini,  nazariya  bilan  amaliyotni  bir-biriga  bog‗lab 
o‗rganish  zarurligini,  har  qanday  iqtisodiy  xulosa  universal 
bo‗lmasligini,  shu  bois  ularning  amal  qilish  xususiyatlarini  to‗g‗ri 
tushinishda muhim ahamiyat kasb etadi. 
Hozirgi  davrda  iqtisodiyot  har  bir  inson  hayotiga  jo‗shqinlik  bilan 
kirib  bormoqda  va  odamlar  iqtisodiyot  to‗g‗risida  imkoni  boricha 
ko‗proq  bilishga  intilmoqdalar.  Bundan  ummon  kabi  keng  iqtisodiyot 
fanini  o‗rganishni  nimadan  boshlamoq  kerak,  degan  savol  tug‗ilishi 
tabiiy. 
Iste‘molchilar  xohishlari  odatda,  chegaralanmagan  va  cheksizdir, 
ammo  resurslar  (odatda  yer,  mehnat,  kapital  va  tadbirkorlik  layoqati) 
cheklangandir.  Tanqislik  muammosini  hal  qilish  uchun  cheklangan 
iqtisodiy  resurslarni  cheklanmagan  muqobil  variantlar  (xohish-istaklar) 
o‗rtasida  adolatli  taqsimlaydigan  ijtimoiy  mexanizm  zarur.  Bunday 
taqsimot  bir  tarafdan  iste‘molchi  istaklarini 
kamaytirishi  va  cheklashi  kerak,  ikkinchi 
tomondan 
esa 
iqtisodiy 
resurslar 
va 
ne‘matlarni  yetkazib  berishni  ko‗paytirishi 
kerak.
1
 
Shifokor 
davolanuvchini 
tuzatishni 
uning  kasallik  tarixidan  boshlagani  kabi 
iqtisodiyotni  o‗rganishni  ham  tarixdan 
boshlash  zarur.  Albatta,  bugungi  va  ertangi 
kun  muammolarini  to‗la  hal  etishda  o‗tgan 
                                                             
1
 History of economic thought. Harry Landreth, David C. Colander-16 b. 
 

---

7 
 
asr  iqtisodchilaridan  barcha  savollarga  tayyor  javob  topish  qiyinligi 
aniq,  ammo  o‗tgan  donishmandlarning  fikr-mulohazalari  hozirgi  va 
kelajak  to‗g‗risida  to‗g‗ri  xulosa  chiqarish  uchun  yaxshi  imkoniyat 
beradi.  Aniqrog‗i