«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati

IMKON  VA  IMKONSIZLIK

Baliqning  tirikligi  suv  bilan,

Odamning  tirikligi  odam  bilan.

Baliqning  ham  sakkiz  qanoti  bor.

Bekorga  zo‘r  berma,  beling  sinar.

Bozorning  qopqasi  yo‘q,

Ovulning  —  eshagi.

Bol  sotgan  barmog‘ini  yalar.

Bor  —  boricha,  yo‘q  —  holicha.

Bor  bo‘lsa  —  kabob,

Yo‘q bo‘lsa  — javob.

---

Borida  —  kuldiring-kuldiring,

Yo‘gMda  qarab  o ‘tiring.

Borida  —  pora-pora,

Yo‘g‘ida  —  banda  bechora.

Borida  —  tiqa-tiqa,

Yo‘g‘ida  —  siqa-siqa.

Borida  —  chilik-chilik.

Yo‘g‘ida  —  quruqchilik.

Borida  —  Hotam 

Yo‘g‘ida  —  motam.

Boringga  qarab  bozor  qil.

Borni  yo'q  deb  bo‘lmas,

Yo'qni  yo‘nib  bo‘lmas.

Borning  qozoni  —  biqir-biqir,

Yo‘qning  qozoni  —  tiqir-tiqir.

Bo‘sh  quduq  shudring  bilan  to'lmas.

Gado  don  topsa,  to ‘rva  topmas.

Daraxt  sop  bermasa,

Bolta  kesolmas.

Daraxt  tom iridan  suv  ichar.

Dardi  borning  darmoni  yo‘q.

Devonachilikka  ham  qirq  tanga  dastmoya  kerak.

Dunyoni  suv  bossa,

O'rdakka  ne  g‘am,

Yem  berib  boqqan  otga,

Qamchining  keragi  yokq.

Yor  yordan  xarob,

Yor  m endan  xarob.

Jon  bo‘lsa,  jahon  topilar.

---

Jon  bo'Isa,  jonon  topilar.

Joni  borning  dami  bor.

Ikkovga bitta  ishton,

Qanday  chiqamiz  qishdan.

Ishi  yo‘q  it  sug'orar,

Oshi  yo‘q  ro‘za  tutar.

Yirtiq  qopda  turmaydi,

Butun  qopga  sig‘maydi.

Yo‘l  ko‘rmagan  yo'lda  ozar,

Kun  ko'rmagan  kunda  ozar.

Yo'qlik  nima yedirmas,

To'qlik nima  dedirmas.

Kalta  ip  qurlovga  yetmas.

Kepak yegan  it  yuguruk  bo'lmas. 

Keragingni  kunda  yig‘.

Kosa  bersang  to1 la  ber, 

Nimkosangdan  bezorman.

Kosov  uzun  bo'lsa,  qo‘l  kuymas. 

Kuzning  qozoni  quyuq  qaynar. 

Ko'hnasi  yo'qning  tozasi  yo'q.

Molga  bersang  soz  yemish,

Boqar  seni  yoz-u  qish.

Moling  semiz  —  davlating  egiz. 

Molli  odam  —  moyli  odam.

Mullajiring  jiringlamasa,

Odam  diringlamas.

Nari  yot-beri  yot  —  to'shak  torligi.

Non  mo'lligi  —  el  to'qligi.

---

Oyoqda  etiging  tor  bo‘lsa,

Dunyo  kengligidan  ne  foyda.

Oz  bilganning  chalasi  ko‘p.

Ozdan  —  oz,  ko‘pdan  —  ko‘p.

Oziqlangan  yer,

T o‘ydiraman  der.

Ozg‘in  otning  ozig‘i  kam.

Ot  oriqlikda  ko‘rimsiz,

Qiz  —  yetimlikda.

Ot  to ‘rvadan  qariydi.

Ot  o £lsa,  it  quturar,

Eshak o‘lsa  —  bo‘ri.

Otni  yem  bilan  hayda.

Och  uyda  qatiq  uyumas.

Och  qorinda  non  turmas.

Oshiq  o'ynagan  —  arzonchilik, 

To‘piq  o ‘ynagan  —  to ‘qchilik.

Palaxmon  tosh  tushgan  yerida  og‘ir.

Pichoq qancha  o ‘tkir b o lsa  ham 

0 ‘z  sopini  kesolmas.

Pishirgani  topilsa,

Oshirgani  topilar.

Pul  b o lsa ,  changalda  sho‘rva.

Pul  tilni  biyron,  dastni  daroz  qilar.

Puli  borlar  —  yo‘rg‘a-yo‘rg‘a,

Pul  yo‘qlar  —  zo‘rg‘a-zo‘rg‘a.

Puli  bom ing  y o ii  o ‘ng.

Puli  bom ing  og'zi  o ‘ynar,

Puli  yo‘qning  ko‘zi  o ‘ynar.

---

Pulim,

Pulim  bo'lsa,  kimlar  bo'lmaydi  qulim.

Puling  bo'lsa,  hamma  quling,

Tog‘-u  tosh  ham  berar  yo‘ling.

Pullik  bitar,  pulsiz  yitar.

Pullik  —  botir,  pulsiz  --   yotir.

Pullikka  —  kabob,  bepulga  —  dardi  kabob.

Pulning  bir  uchi  bilakda,

Bir  uchi  —  yurakda.

Pulsiz  bozorga  borguncha,

Kafansiz  mozorga  bor.

Sakson  biya,  sakkiz  tuya  —

Sepli  qizning  qalini.

Sart  boyisa,  tom  yopar,

Osha  boyisa,  ochib  yopar.

Sag'irga  sakkiz  kun  hayit.

Sahroda bo£lguncha  shaharda bo‘l,

Shaharda  bo'lmasang,  badarg'a  bo‘l.

Semiz  oriqlaguncha,  oriq  o ‘lar.

Semizning  oyog‘i  sakkiz.

Singan  qo‘l  ishlar,

Dardli  yurak  ishlamas.

Sig'inganingdan  suyanganing  kuchli  bo‘lsin. 

Soyani  chopib  yo'qotib  bo'lmas.

Suv  yo'g'ida  tayammum.

Suv  tilasang,  Sulaymondan  tila.

---

Suvga  solsang,  suv  ko‘tarmas  misqol  ternimi, 

Oltin  bilan  olib  b o ‘lmas  qolgan  ko‘ngilni.

Suvga  tomgan  yogk  botmas.

Suvdagi  kemaning  izi  bilinmas.

Suvsiz  yer  --   yetim,

Molsiz  er  —  yetim.

Suvsiz  yer  —  mozor,

Suvli  yer  —  gulzor.

So‘ragan  bir  qizarar,

Bermagan  ikki  qizarar.

Taom  topilganda,  yegan  yaxshi,

Kafan  topilganda,  o'lgan  yaxshi.

Tegirmonning  aylanishi  yukiga  bog'liq. 

Tegirmonchidan  bir  bo‘p.

Tekin  kafan  topilsa,  o ‘lmoq  kerak.

Temir  taqqan  termulmas.

Teshik  quloq  eshitmay  qolmas.

Tirsakni  tishlab  bo'lmas.

Tishing  borida  tishlab  qol,

Kuching  borida  ishlab  qol.

Toy  ot  bo‘lsa,  ot  ozod  bo'lar.

Toy  ot  bo'lsa,  ot  tinar,

0 ‘g‘il  er  yetsa  —  ota.

Tomchi  suvda  tol  ko'karar.

Topgan  botar,  quvgan  yetar.

Topgan  gul  keltirar.

Topmagan  —  bir  bog'  piyoz.

Topgan  —  niyoz,  topmagan  —  piyoz.

---

Topgan  qo'y  kcltirar,

Topmagan  —  jo ‘jaxo;roz.

Topilmagan  mol  tog"  boshida.

Tor  yerga  tana  boshi  sig‘mas,

Tor  yerda  osh  yegandan,

Keng  yerda  musht  ye.

Tor joyda  —  tomosha.

Tor  ko‘chaga  qo‘sh  surnay.

Toshni  siqqan  bilan  suv  chiqmas. 

Tumanda  burgani  sanab  bo‘lmas.

Tunsiz  kun  yo‘q,  tog‘siz  - -   lola.

Tutun  ham  o ‘tindan  chiqar.

Tuva  mingan  qo‘y  orasiga  yashirinolmas. 

Tuya  cho‘ksa,  joy  olar.

To‘rglay  semirib  botm on  boim as.

To'qlik  ishrat  qidirar,

Ochlik  o ‘lan  dedirar.

To‘qlik  nimalar  dedirmas,

Ochlik  nimalar  yedirmas.

To‘qlik  so‘qishtirar,

Ochlik  so‘kishtirar.

To'qlik  sho‘xlik  keltirar.

To'qlikka  —  sho‘xlik,

Yo‘qlikka  —  suqlik.

U  yog’im  bug'doy,  bu  yog'im  bug‘doy, 

Qayerga  sepaman,  xudoy.

Uchgan  qushni  qa\1arib  boim as.

Fatvo  ham  pulingga  yarasha  berilar.

---

Faqir  kishi  panada,

Po‘stini  somonxonada.

Faqir  kishi  panada,

Q o‘tir  echki  dalada.

Faqir  piyoda  yurar,

Boy  —  tuyada.

Faqirniki  —  panada.

Xalq  puflasa,  bo'ron  bo'lar.

Xalq  qarg'asa,  xor  bo'lasan,

Xalq  qo‘llasa,  bor  b o ‘lasan.

Xirrnon  yanchish  sa’vaning  ishi  emas.

Xon  qoshida  qorang  bo'lsa,

Qora  kemang  qirda yurar.

Xos  xosni  topar,

Suv  pastni  topar.

Xotin  olmoqqa  cho't  kerak,

Botm on-dahsar  et  kerak.

Changal  ham  o'z joyida  gurillar.

Chanqoqni  tomchi  bilan  qondirib  b o ‘lmas.

Chelak teshik bo'lsa  ham,

Suv  sepishga  yarar.

Chiroq  yorug'i  uyga  tushar.

Choy  to ‘kilib,  soy  bo‘lmas,

Yulduz  yig‘ilib,  oy  bo‘lmas.

Chumolining  sovg'asi  —  chigirtkaning  oyog‘i.

Chum chuq  semirib  botm on  bo‘lmas,

Tesha  o ‘sib  ketmon  bo‘lmas.

C ho‘pni  chaynagan  bilan  moyi  chiqmas.

---

Cho‘pon  odam  go'shtga  kelmas.

C ho‘g‘  to ‘kilsa,  qo'ri  qolar.

Shamol  kemadagilarning  xohishiga  qarab  esmas. 

Sheriklik  tovuqdan  tuxum  yaxshi.

Sho‘r  yerda  sunbul  unmas.

Sho‘r  suvda  sovun  ko'pirmas.

El  og‘ziga  elak tutib  bo‘Lmas.

El  og‘zini  yopmoqqa  ellik  qarich  bo‘z  kerak.

El  og‘zini  yirtib  bo‘lmas,

Chelak  og‘zini  bug‘ib  bo'lmas.

Elda bori  —  senda bori.

Elda bo‘lsa  —  elagi.

Elingda  bo‘lsa,  et  yeysan.

Elingdagi  —  belingdagi.

Elli yerda  elak bor.

Elning  etagi  keng.

Elning  qulog'i  ellikta.

Eski  paxta  bolz  bo‘lmas.

Eski  choponning  issig‘i  yo‘q.

Etakni  kessang,  yeng  bo‘lmas.

Echki  yugurib  kiyik  bo‘lmas.

Eshak  mingan  ot  so'ramas,

Baliq  yegan  et  so‘ramas.

Eshakni  urgan  bilan  ot  bollmas.

Eshikdan  kirolmagan  tirqishdan  qarar.

---

Yuz  qopni  bog'lab  bo'lar,

Yuz  og'izni  bog’lab   bo'lmas.

Yuzdagi  yara  yamog‘ini  yashirish  qiyin.

Yumriiq  bukilib  sang  bo'lmas,

Echki  yugurib  lang  bo'lmas.

Yangi  ko'za  suvi  sovuq,

Eski  ko‘za  bo'yni  siniq.

Yangi  supurgi  toza  supurar.

Yaxshi  dam  —  mehnatga  hamdam.

O'ziga yeng bo‘lmagan,

O'zgaga  bo‘y  bo'lmas.

0 ‘ziga  yol  bo'lmagan,

Birovga  quyruq  bo'lolmas.

0 ‘tni  yosh  bilan  o ‘chirib  bo‘lmas. 

Qantarilgan  ot  aoziq  atrofida  aylanar. 

Qarz  olmoq  oson,  bermoq  qiyin.

Qatorda  noring  bo'lsa,

Yuking  yerda  qolmaydi.

Qiz  desa,  qiziqasan,

Hay-hay  uning  qalini.

Qirg'iz  xalqi  —  mol  bilan,

0 ‘zbek  xalqi  —  bog‘  bilan.

Q of tog'ini  qodir  bilar.

Qofiya  tor  kelsa,  xonaqoh  tang.

Quroli  yo‘q jang  qilmas.

Qush  qanoti  bilan.

Q o'y bir  terining  ichida 

Necha  ozib,  necha  semirar.

---

1 4 -1 1 5 6 Ф -

Qo4  bilan  qilar  ishni 

Til  bilan  qilib  boim as.

Qo‘l  bilan  qush  tutilmas.

Hamrohingga  boqma,  hamyoningga  boq.

Har  kim  boricha  polvon.

Har  kim  o ‘z  aravasini  o ‘zi  tortar.

Har  kimning  eshagi  o'ziga  ot  ko'rinar.

Holi  yetmagan bo'yrasida  qolar.