triplet holat
deb ataladi. Deytronning
spini
1 = 0
boMgan singlet holati uchram aydi, y a ’ni spinlari antiparallel
boMgan proton-neytron holati barqaror emas. Bu yadroviy kuchlam ing spin
y o ‘na!ishga bogMiq ekanligidandir. Bundan ko‘rinib turibdiki, proton bilan
neytron spinlari parallel boMganda ularning tortishish kuchi antiparallel spinli
holga nisbatan kuchliroq boMar ekan.
Deytronning magnit momenti
Ц =
0,86 / /
. U proton bilan neytronning
magnit momentlari yigMndisidan ozgina kamdir:
Ц
+ / / =
2,19 /.i
- 1 , 9 1 / /
= 0 , 8 8 / /
г р
г п
’
г уат
5
г yarn
7
4
Bu ikki qiymatning bir-biridan ozgina boMsada farqlanishi yo deytrondagi
nuklonlar spini aniq parallel boMmasligidan, yo nuklonlar orbital harakat
tufayli qo‘shimcha magnit moment hosil qilishi sabab boMishi mumkin.
Deytronning spini 1 gateng boMgani uchun birinchi taxmin noto‘gri, demak,
ikkinchi taxmin to‘g ‘ridir.
Deytron magnit momentini chuqur tahlil qilish proton va neytronlar
orasidagi yadroviy o ‘zaro ta’sir kuchida markaziy xarakterga ega boMmagan
o ‘zaro ta’sir ham m avjudligini ko‘rsatadi. Haqiqatan, agar deytrondagi
nuklonlar orbitadagi ta ’sir kuchi faqat markaziy kuchdan iborat boMganda,
deytronning eng past energetik holati orbital momentning / = 0 qiymatiga
mos keluvchi sof
S
holatdan iborat boMar edi.
Deytron magnit momenti / / ^ nuklonlar magnit momentlari / / + / /
n
dan chetlanish yadro kuchi markaziy emasligini ko‘rsatadi. Haqiqatan, yadro
kuchi markaziy boMmasa, orbital moment harakat integrali boMa olmaydi.
U holda toMa moment turli orbita momentlari yigMndisidan iborat boMadi.
Deytron asosiy holat spin va juftligi
= Г boMganligi uchun orbital
proton va neytron spinlari yigMndisi 1 boMishi kerak. Nuklonlar
S
holatda
I
= 0 da parallel holatda boMishi mumkin, antiparallel holatda boMa olmaydi.
Deytron juftligi ju ft boMganligi uchun
S \ a d (I
= 0, / = 2) holatlardagina
boMa oladi, P-holatda (/ = 1) boMa olmaydi.
Xulosa qilib aytish m umkinki, deytron markaziy boMmagan kuchlar
ta’sirida
S
va
d
holatlarda aralash turadi. Nuklonlar
d
orbitada harakatlanishi
bilan magnit m omentga hissa qo‘shadi.
M agnit m om entning chetlanishini deytron nuklonlari 4% vaqtini
d
orbitada o ‘tkazadi deyilsa tushunarli boMadi.
d
holatda zaryad zichligining taqsimlanishi sferik simmetriyaga ega
boMmagani uchun deytronning kvadrupol momenti noldan farqlanishi kerak.
Yuqorida deytronning elektr kvadrupol moment
Q
= 2,738-10“27 sm2 ga
teng ekanligini aytgan edik. Demak, yadro kuchlari markaziy emas, balki
ten zor xususiyatga ega, y a ’ni deytrondagi nuklonlar spinlari parallel
boMib,bir o ‘qqa joylashgandagina kuchli ta’sirlashadi, boshqa holatlarda
ta ’sirlashmaydi (2.2-rasm).
a)
b)
Do'stlaringiz bilan baham: |