O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi samarqand qishloq xo’jalik instituti

Maruzani  o’tish metodi. 

Maruza “Bilaman . Bilishni xohlayman . Bilib oldim “ va 

“Aqliy hujum” metodlarini qo‟llash orqali o‟tiladi. 

Asosiy savollar

 

8.1.Yerdan  foydalanish samaradorlik korsatkichlarini hisoblash va tahlil qilish uslubi 

8.2.Suvdan foydalanish samaradorligini hisoblash va nahlil qilish  uslubi  

8.3.Asosiy fondlardan foydalanish samaradorlik korsatkichlarini hisoblash va tahlil 

qilish uslubi  

Asosiy o’quv materiallarining  qisqacha bayoni 

8.1 Yerdan  foydalanish samaradorligik korsatkichlarini hisoblash va 

tahlil qilish uslubi 

Qishloq  xo‟jaligida  yer  resurslaridan  samarali  va  oqilona  foydalanish  bugungi 

kunning eng dolzarb muammolaridan biri bo‟lib hisoblanadi.  

Yerdan foydalanish samaradorligi deganda nima tushuniladi?

Yerdan foydalanish 

samaradorligi  deganda  bir  gektar  kadastr    maydon  hisobiga  yetishtirilgan  mahsulot 

hajmi tushuniladi. Buni quyidagicha hisoblash mumkin: 

𝒀

𝑭𝑺

=

∑𝒀𝑴, 𝒀𝑫, 𝑺𝑫

𝑲𝑴

 

Bunda,

 𝑌

𝐹𝑆

−

yerdan foydalanish samaradorligi darajasi; 



YM-yalpi mahsulot.,    



YD-yalpi daromad., 



SD-sof daromad.,         KM-kadastr maydon . 

Yerdan  foydalanish  samaradorligining  tahlilini  1  ga  kadastr  maydon  hisobiga 

yetishtirilgan  yalpi  mahsulot  misolida  ko‟rib  chiqamiz.  Birinchi  navbatda,  yerdan  

foydalanish  samaradorligining  umumiy  o‟zgarishi  aniqlanadi.  Buning  uchun  hisobot 

---

30 

 

yilidagi  yerdan    foydalanish  samaradorligidan  bazis  yilidagi  samaradorligini  chegirib 

tashlash kerak:

  

∑𝐘𝐌

𝟏

𝐊𝐌

𝟏

−

∑𝐘𝐌

𝟎

𝐊𝐌

𝟎

= ±∆

𝐊𝐌,𝐘𝐌

 

Ushbu o‟zgarish ,bevosita ikki omilning ta‟siri ostida yuzaga kelgan: 

1)

 

Kadastr maydonining o‟zgarishi hisobiga); 

2)

 

Yalpi mahsulot hajmining o‟zgarishi hisobiga; 

.  Omillar  ta‟sirini  aniqlashdan  oldin  «Shartli  yerdan  foydalanish  samaradorligi