Soliq va soliqqa tortish fanidan

Soliq solinadigan baza. 
Er qa‘ridan foydalanganlik uchun soliqni hisoblab 
chiqarish  uchun,  kavlab  olingan  (ajratib  olingan)  tayyor  mahsulot  hajmining 
hisobot  davri  uchun  o‗rtacha  olingan  realizatsiya  qilish  bahosida  hisoblab 
chiqilgan qiymati soliq solinadigan bazadir.  
Hisobot  davri  uchun  o‗rtacha  olingan  realizatsiya  qilish  bahosi  har  bir 
kavlab  olingan  (ajratib  olingan)  tayyor  mahsulot  bo‗yicha  alohida,  pulda 
ifodalangan  realizatsiya  qilish  hajmlarini  (qo‗shilgan  qiymat  solig‗i  va  aksiz 
solig‗ini  chegirgan  holda)  naturada  ifodalangan  realizatsiya  qilish  hajmiga 
bo‗lish orqali aniqlanadi. 
Hisobot  davrida  tayyor  mahsulot  realizatsiya  qilinmagan  bo‗lsa,  soliq 
solinadigan  baza  realizatsiya  qilish  amalga  oshirilgan  oxirgi  hisobot  davrida 
tayyor  mahsulotni  realizatsiya  qilishning  o‗rtacha  olingan  bahosidan  kelib 
chiqqan holda aniqlanadi. 
Tayyor  mahsulot  umuman  realizatsiya  qilinmagan  taqdirda,  soliq 
solinadigan  baza  hisobot  davrida  mazkur  foydali  qazilmalarni  kavlab  olishning 
(ajratib  olishning)  ishlab  chiqarish  tannarxidan  kelib  chiqqan  holda  aniqlanadi. 
Bunda soliq to‗lovchi realizatsiya qilish amalga oshirilgan o‗sha hisobot davrida 
hisoblangan er qa‘ridan foydalanganlik uchun soliq summasiga hisobot davrida 
tarkib  topgan  o‗rtacha  olingan  bahodan  kelib  chiqqan  holda  keyingi  tuzatishni 
kiritishi shart.  

---

88 
 
Tayyor  mahsulot  tannarxidan  past  bahoda  realizatsiya  qilingan  yoki 
topshirilgan  taqdirda  o‗rtacha  olingan  bahoni  hisob-kitob  qilish  uchun  tannarx 
qabul  qilinadi,  lekin  u  deklaratsiya  qilinayotgan  baholardan  yuqori  bo‗lmasligi 
kerak.  
Tayyor  mahsulot  (tayyor  mahsulotning  bir  qismi)  boshqa  tayyor 
mahsulotni  ishlab  chiqarish  uchun  xom  ashyo  bo‗lgan  yoki  tayyor  mahsulot 
(qayta  ishlab  hosil  qilingan  mahsulot)  o‗zining  ishlab  chiqarish  yoki  xo‗jalik 
ehtiyojlari  uchun  foydalanilgan  hollarda  bunday  mahsulot  uchun  soliq 
solinadigan  baza  kavlab  olingan  (ajratib  olingan)  tayyor  mahsulotning  ishlab 
chiqarish tannarxidan kelib chiqqan holda aniqlanadi.