1-mavzu. Buxgalteriya hisobi asoslari reja

Pul  o‘lchov  birligi

  –  korxonaning  moddiy  va  mehnat  resurslaridan  foydalanish  bilan 

bog‗liq, mahsulotning  aniq  turlarini tayyorlash, ishlar bajarish  yoki  xizmatlar ko‗rsatishga doir 

xarakatlarni  hisoblash  imkonini  beradi.  Bu  vazifani  O‗zbekiston  Respublikasida  milliy  valyuta 

so‘m

  va  uning  tiyini  bajaradi.  Pul  o‗lchovi  yordamida  boshqa  ko‗rsatkichlarni  olish,  ulardan 

hosila ko‗rsatkichlarni korxona darajasida ham iqtisodiyot darajasida ham hisoblash mumkin.   

Xo‗jalik subyektida qaysi o‗lchov birligi ishlatilmasin, ularning asosiy ko‗rsatkichi foyda 

yoki  zarar  ko‗rsatkichlari  pul  ifodasida  ko‗rsatiladi.  Hisobda  pul  o‗lchov  birligini  ko‗proq 

qo‗llanilishi  boshqa  o‗lchov  birliklariga  nisbatan  ko‗proq  ishlatilishi  hisob  mazmunini 

pasaytirmaydi. Pul o‗lchov birliklarini hisob ishlarida keng qo‗llanishiga asosiy sabablardan biri 

bu  har  xil  o‗lchov  birliklarida  aks  ettirilgan  ko‗rsatkichlarni  yagona  pul  o‗lchov  birligida 

umumlashtirish  imkonini  bersa,  ikkinchidan,  korxonalar  o‗rtasidagi  hisob-kitoblarni  bir 

me‘yorda yuritish imkonini beradi. 

O‗lchov qoidalari buxgalteriya prinsiplari ham  deb bilish  mumkin.  Quyidagilar o‗lchov 

qoidalari:

4

 

1.

 

Pul  o‗lchovi:  Ma‘lumotlar  moliyaviy  shaklda  pul  qiymatida  ifoda  etilishi  kerak, 

ya‘ni  Malayziyada  Riggitda  va  Britaniyada  Funtsterlingda.  Pul  qiymati  o‗zgarmas  qilib 

qabul qilinadi. 

2.

 

Eski  narx:  Moliyaviy  ma‘lumotlar  buxgalteriya  kitobi  yoki  jurnal  orderga 

haqiqatda muomala sodir bo‗lgan vaqtdagi narx bilan qayd qilinishi kerak. 

3.

 

Realizatsiya:  Bu  konsepsiyasi  daromadga  bog‗liq  hisoblanadi  qachonki  qonuniy 

ruhsat berilganda 1 ta partiyadan boshqasiga, garchi puli to‗langanmi yoki yo‗qmi. 

4.

 

Muvofiqlik:  Yaratilgan  daromadlarda  sekinlik  bilan  xarajatlar  bo‗lishi  va  o‗sha 

davrdagi foyda yoki zararni aniqlashda mutanosiblik bo‗lishi kerak. 

5.

 

Ikkiyoqlama yozuv: Barcha muomalalar hech bo‗lmaganda moliyaviy hisobotbing 

ikki qismiga ta‘siri bo‗lishi kerak  ya‘ni qabul qilish kerak va ta‘sir berishi kerak. Bu ikki 

yoqlama yozuvning shakli (debit va kredit) 

6.

 

Materialistik: Ma‘lumotlar faqat muomalalardan ya‘ni qaror qabul qilishga ta‘sir 

ko‗rsatuvchi materiallar hisobga olinganda so‗ng va hisobga olinishi kerak.