1-Mavzu Elektron biznes asoslari fanining predmeti va bilish usullari. Elektron bines tushunchasi, tarixi va istiqbollari



Download 41,48 Mb.
Pdf ko'rish
bet10/137
Sana01.01.2022
Hajmi41,48 Mb.
#301990
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   137
Bog'liq
Снимок экрана 2021—11—03 в 07.36.05

V
-  driven
  kurinishdagi  maydonchalar  bir  yoki  bir  necha  yirik  kompaniyalar  tomonidan 
tashkil  etiladi  va  kupgina  tovar  buyuruvchilar  kompaniyasini  jalb  etishga  karatilgan.  Savdo 
maydonchalarining bu konstepstiyasi yirik kompaniyalarning sotib olish jarayonini optimallashtirish, 
buyurtmalarni  etkazib  berish  tarmogi  va  savdo  kontaktlarini  kengaytirishga  bulgan  extiyojlari  bilan 
boglik. 
Supplier  -  driven
  kurinishidagi  maydonchalar  sotuvchilar  tomonidan  tashkil  kilinib,  mijozlar 


 
sonini  kupaytirishga  va  xizmat  kursatish  yoki  maxsulotni  sotish  buyicha  xarajatlarni  kamaytirishga 
karatilgan. 
Third  -  party  -  driven
  kurinishidagi  maydonchalar  xaridor  va  sotuvchilarni  uchrashtirish 
uladigan 
jarayonlarda  yaxshi  muljal  oladigan  tomonidan  tashkil  kilinadi.  Xdkikatda  bunday  maydoncha 
tuzuvchi sotuvchi va xaridor urtasida uziga xos dallol vazifasini utaydi. Bugungi kunda virtual savdo 
maydonchalarini tashkil etishning 3 asosiy kurinishini ajratib kursatish mumkin: katalog, aukstion va 
birja. 
Katalog  zamonaviy  axborot  tizimini  katta  kuvvatli  kidiruv  imkoniyatlarini  solishtirish  va 
maxsulotni  bir  varakayiga  bir  necha  parametrlar  buyicha  tanlashni,  narxni,  keltirib  berish  muddati, 
kafolati, x
kilib  beradi.  Bu  model  nisbatan  uncha  katta  bulmagan  tovarlar  bilan  tez  -tez  oldi  -  sotdi  kiladigan 
kuchli sotuvchi va xaridor fragmentastiyalashini tavsiflovchi tarmoklar uchun afzaldir. Agar kupgina 
oldi  - 
xaridorga sotuvchini tanlash uchun kup mayda buyurtmachilar takliflari bilan urganib chikish zarurati 
bulganida katalogli model kul keladi va nixoyat, bu modelni talab etarlicha anik bulib narxlar kamdan 
- kam uzgarganida kullash yaxshi samara beradi. 
Aukstion (kim oshdi savdosi) - narxlar kayd etilmagan, balki oldi - sotdi jarayonida urnatilgandagi 
savdo  maydonchasi  tashkiloti  model.  Bu  model  nostandart,  uz  yunalishidagi  yagona  yoki  sifati  tez 
buziluvchi  maxsulotlar (xizmatlar, tovar) narxini aniklashga uz  yondashishlari  bulgan kompaniyalar 
tomonidan  sotib  olinganda  yoki  sotilganida  ishlatiladi.  Bu  guruxga  kamyob  buyumlar,  kapital 
uskunalar, tovarlar, avval ishlatilgan, zaxiralar va boshkalar kiradi. 
Birja  shunday  savdo  maydonchasiki,  u  erda  narx  talab  va  taklif  asosida  belgilanadi  va  buning 
natijasida kuchli uzgarishlarga uchrashi mumkin. Bu model tovar va taklifni vaqtinchalik kelishuvini 
ishni,  bozor 
narxini  aniqlashni,  shu  bilan  birga  ruyxatta  olish  jarayoni  va  oldi  -sotdi  utkazishni  talab  qiladi.  Bu 
model  keng  tarqalgan  maxsulotlar  uchun  maqbul  xisoblanadi.  Birja  modeli  talab  va  taklif  notekis 
bulgan  bozorda  uziga  jalb  etadi.  U  bozor  ishtirokchilari  uchun  ortiqcha  yoki  yuqori  bulgan  talabni 
boshqarishga yordam beradi. Shuni xam aytib utamizki, birjalar bir qancha xolatlarda kompaniyalarga 
anonim  xolda  oldi  -  sotdi  qilishga  imkon  beradi,  masalan,  ovoza  bulish  sotuvchi  va  xaridor  tutgan 
urnining  raqobatbardoshligiga  xalaqit  berishi  mumkin  bulgan  oblastida  u  katta  axamiyatga  ega. 
Kupincha  virtual  savdo  maydonchalari  bir  emas,  bir  necha  tashkilot  ishlarining  kurib  chiqilgan 
modellarini baravar ishlatishadi, qachonki, bu xolatlarda mijozlar uzlarining imkoniyatlari darajasida 
savdo  sxemalarini  tanlab  olishlari  mumkin.  Virtual  savdo  maydonchalarining  yana  bir  xarakteristik 
spestifikasi ularning maxsuslashtirilganligidir. U quyidagicha bulishi mumkin: 
1
 
vertikal - biror bir tarmoq yoki maxsulot turiga muljallangan
2
 
gorizontal (funkstional) - 
- jarayonlarga muljallangan. 
B2B sektorda virtual savdo maydonchalari.
 
Elektron  tijoratning  bu  sektorda  yuqorida  keltirilgan  savdo  maydonchalari  va  ular  tashkilot 
modellarining deyarli xammasi ishlatiladi. 
 


 
 
Tarixan  V2V  sektordagi  savdo  maydonchalarining  I  turi  supplier  -  driven  kurinishdagi 
maydonchalar xisoblanadi. Ular katalogli modelda tashkil qilingan. Bu savdo maydonchasida korxona 
uziga  uskuna  -jixoz  yoki  boshqa  tovarlar  oldi  -  sotdilarini  tugridan  -  tugri  buyurtmachi  bilan 
dallollarsiz  olib  borishlari  mumkin.  Bunday  maydonchalardan  foydalanuvchi  firmaga  misol  sifatida 
Ciseo  va  Dell  Computerni  olsak  buladi.  Bu  savdo  maydonlari  bir  sotuvchining  kupgina  xaridorlar 
bilan ishlashi orqali xarakterlanadi. 
Oxirgi  vaqtlarda  V2V  sektorida  katalogli  tizimlar  yuq
  rivojlanayapti,  ular  uzida  bir 
qancha sotuvchilarni, birja va aukstion modellari bilan ishlovchi tizimlarni birlashtiradi. Bunday savdo 
maydonchalari  vaqtni  qisqartirish,  yaxshi  variantlarni  qidirib  topish  va  tanlashda,  sotuvchi  va 
xaridorlar  uchun  shartnomani  amalga  oshirishda  bir  qancha  afzalliklar  keltirib  chiqaradi.  Bunda 
xaridorlar  keng  kulamda  tanlash,  sotuvchilar  esa  kup  sonli  xaridorlar  bilan  muomala  qilish 
imkoniyatiga ega buladilar. Bu afzalliklar shu tizimdan foydalanuvchilarga proporstional ravishda usib 
boradi. 
Shuni 
 utish lozimki, Rossiya savdo maydonidagi V2V sektori bugungi kunda kelishilgan 
shartnomalar  tartibida  ishlovchi  savdo  -  axborot  tizimi  bulib  xisoblanadi.  Shartnomalar 
 
usulda  tuziladi,  chunki  xozircha  bu  tizimlar  elektron  usul  bilan  sharnoma  tuzishni  uzlarida 
mujassamlashtirmaganlar. 
Bu  sektorda  2000  yil  uchun  Rossiyada  izlanishlar  olib  boruvchi  va  maslaxatlar  beruvchi 
kompaniyalar aylanmasi 25 - 45 mln. $ xajmda baxolangan. 
Rossiya  bozorlarining  V2V  sektori  tarkibidagi  savdo  maydonchalari  V2S  sektoridagi  chakana 
elektron  dukonlarga  nisbatan 
  rivojlanmokda.  Rossiyadagi  elektron  savdoning  asosiy 
muammosi  axolining  sotib  olish  imkoniyatini  kamligi,  Internetga  kirishning  past  darajadaligi,  sust 
natijali pochta tizimi va rivojlangan onlayn pulli tizimining umuman yukligi xisoblanadi. 
Korporativ  elektron  savdosi  kupgina  asosiy  korxonalar  va  firmalarning  kompyuterlar  bilan 
  va  Internetda  ishlash  imkoniyatiga  ega  ekanligi,  etkazib  berish  tizimi  va  tulovlarni 
amalga oshirish etarlicha yaxshi yulga kuyilganligi bilan xarakterlanadi. 
B2C sektoridagi virtual savdo maydonchalari.
 
Kriteriyalar 
B2B 
B2C 
Xaridlar 
urtacha 
summasi 
$50 000 - $75 000 
$50 - $100 
Xarid 
narxlari 
va 
ueullari 
 
Kelishilgan 
 
Uzoq muddatli shartnomalar 
 
Aukstionlar 
 
Kataloglar buyicha 
 
Aeoean kataloglar buyicha 
 
Belgilangan 
 
Bir qiemi aukstionlar 
Tulov 
 
Kredit kartalari 
 
Bank  utkazmalari  (elektron 
utkazmalar) 
Kredit kartalar 
>aror  qabul  qiluvchi 
shaxe 
T ashkilotdagi 
 etruktura 
 
Individual qaror, 
 oila 
 
ishtirokida 
 
arka 
 
Ogizdan ogizga ogzaki) axborot 
 
Reklama, narx 
 
Kutish extimoli bor, unchalik muxim emae. 
Aeoeiy kriteriyalar 
 
Narx 
 
>iymat 
 
Etkazib berish 
 
Sifat 
 
Kuzatib borish 
Buyurtma 
bajarilishi, 
etkazib berish 
Uta  muxim;  etkazib  berish 
grafigi 
kelishilgan 
bulishi 
kerak. 


 
Bugungi kunda B2C sektoridagi virtual savdo maydonchalarining kuyidagi turlari mavjud: 
 
WEB - vitrinalar; 
 
Elektron dukonlar; 
 
Elektron savdo katorlari
 
Savdo - Internet - tizimlari; 
 
Aukstionlar (kim oshdi savdolari). 
Bu savdo maydonchalarining Rossiya bozorlaridagi asosiy xususiyatlarini kurib chikamiz: 
WEB  -  vitrinalar  -  bu  aytarli  katta  bulmagan  WEB  bulimlaridir.  Odatda  ular  kichik  biznes  - 
kompaniyalar iga tegishlidir. Bu saytlardagi savdo xajmi odatda uncha katta bulmaydi va bir kunda bir 
nechtadan to untagacha bulgan savdo ishlarini amalga oshiradi. 
WEB - vitrinalarning asosiy komponenti tovarlar va xizmat turlari kayd etilgan kataloglar (prays - 
list)  xamda  xaridorlardan  buyurtma  tuplash  tizimidir.  Saytda  tuplanadigan  barcha  buyurtmalar 
sotuvchilar  kompaniyasining  elektron  pochta  manziliga  yuboriladi.  Sungra  sotuvchi  ularni  odatiy 
biznes  -  tadbirlarida  kurib  chikadi.  "WEB  -  vitrinalar  shunisi  bilan  ajralib  turadiki,  ular  Internet  -
savdoda rivojlangan boshkaruv tizimiga ega emas. Birok vitrinalarni  tashkil etish  yuzasidan  mavjud 
karorlar  WEB  -  katalogga  EXSEL  -jadvallar  va  elektron  pochtalardangina  foydalangan  xolda 
osonlikcha uzgartirishlar kiritish imkonini beradi. Natijada bu ish maxsus tayyorgarlik talab kilmaydi 
va  buni  menejer  WEB  -dizayner  va  programmist  yordamisiz  xam  bajarish  mumkin,  Shu  tufayli  bu 
kabi  tizimlar  ishlab  chikarish  va  ekspluatastiyada  arzon  tushadi.  WEB  -  vitrina  tashkil  etishning 
xozirgi narxi 99-200 $, uni kuzatib borish esa oyiga 50 $ dan tugri keladi. 
Elektron  dukonlar  -  bu  kichik  va  urta  biznes  kompaniyalarining  savdo  saytlaridir.  Ular  WEB  - 
vitrinalarga  nisbatan  kattarok  xajmdagi  savdoga  muljallangan  va  shunga  yarasha  nisbatan 
murakkabrok tizimga ega. 
Internet- dukon 3 kismdan iborat: 
1
 
virtual savdo zali: u uzida vitrina, katalog, tovarlar ruyxati, buyurtmani xujjatlashtirish tizimi, 
dukon va savdo kompaniyasi xakidagi 
 va boshkalarni mujassamlashtiradi. 
2
 
virtual  bloki-Internet  dukonning  menejerlar  ishlaydigan  kismi.  Shu  blok  orkali  Internet  -
dukonni  boshkarish  amalga  oshiriladi, 
 
  bazasidan  eski  tovarlarni  uchirib 
tashlash  yoki  bazaga  yangi  tovarlar  xakidagi 
  kiritish,  tovarlar  katalogini 
konfigurastiyalash, narxini belgilash, tovar narxini chegirish,  dilerlar  yoki doimiy xaridorlar 
uchun turli diskant sxemalar, shuningdek Internet -dukon ombori xolati nazorat kilib turiladi. 
Undan tashkari, menejer interfeys boshkaruvi orkali Internet - dukon omborini tuldirish uchun 
yangi tovarlar olishga buyruk berish, tovarlar va xaridorlar xakidagi turli statistik 
 
olish imkoniyatiga ega buladi. 
3
 
  bazasi-tovarlar,  buyurtmalar,  xaridorlar  xakidagi  barcha 
 
tuplanadigan  omboridir.  Shuningdek,  unda  Internet  -  dukonning  xamma  yunalishlari, 
buyurtmalarini olish - sotishni tashkil kiluvchi biznes koidalarning barcha turlari mavjud. 
Internet - dukonlar barcha savdo - sxemalaridan foydalanishi mumkin: 
 
tugridan -tugri ombordan savdo kilish; buyurtmalar kabul kilish; tashkilotlar va aloxida 
shaxslar bilan savdo kilish; xizmat turlari, 
 bilan savdo kilish va x.k. 
 
elektron  dukonlarning  narxi  uning  xususiyatlari,  tashkil  etilishi  va  kuzatib  borilishiga 
karab, WEB - vitrina baxosidan bir-ikki pogona yukori bulishi mumkin; 
 
elektron  savdo  katorlari  -  WEB  tarmoklar, 
  ularda  birdaniga  bir  nechta  WEB  - 
vitrinalar,  Internet  dukonlar  joylashgan,  xaridorlarga  kulay  bulishi  uchun  dukon  va 
vitrinalar integrastiyalashgan kataloglar va interfeyslarga ega bulishi mumkin. 
Savdo  Internet  tizimlari  (SIT)  -  elektron  tijoratning  maxsus  tizimlari  bulib,  yirik  savdo 
kompaniyalari, korporastiyalar, xolding lar, ishlab chikarish korxonalarining 
 va maxsulotni 
sotish bulimlari mexnat unumdorligini oshirishga xizmat kiladi. 
Bu  tizim  Internet  -  dukondan  uzining  avtomatlashtirilgan  savdo  tizimi  bilan  bevosita  alokasi, 
korxona  resurslarini  boshkara  olishi  va  shu  bilan  kompaniyalarning  tashkil  topib  bulgan  biznes 
jarayoni katoriga utgani bilan 
ajralib turadi. 


 
Ishlab  chikaruvchi  SIT  tarkibidagi  tizimlarni  uzining  distribyutor  va  reseller  tarmogi  orkali, 
distribyutor esa, uzining dillerlik tarmogi orkali boshkarishi mumkin. 
Maxsuslashtirilgan  SIT  tarmokdari  korporastiyalarni  xom  ashyo,  materiallar  va  yordamchi 
materiallar  bilan 
  uzluksiz tashkil  etish  maksadida  yirik  ishlab  chikarish  korxonalari va 
korporastiyalar, xoldinglar tomonidan katta talabga ega. 
Aukstion - WEB-sayt, bunda istagan talablar xoxlagan tovarni uzi belgilangan boshlangich narx 
orkali sotuvga kuyishi mumkin. Belgilangan muddat tugagach, sotuvchi shu tovar uchun eng yukori 
narx taklif etgan xaridor bilan boglanishi va 
 tarzdagi savdo - sotik ishini amalga oshirishi 
mumkin. 
Shunday  kilib,  muxtaram  tinglovchi,  biz  bu  bobda  sizlarga  bir  nechta  soddalashtirilgan,  ammo 
Elektron tijorat xakida amalda kullash uchun imkon kadar etarli 
 berdik. 

Download 41,48 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   137




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish