Buxoro davlat universiteti ijtimoiy- iqtisodiy fakulteti psixologiya ta

Uslubiy ko'rsatmalar 
Mashg'ulot  boshlanishidan  oldin  tarbiyachi  doira  bo'ylab  kanatni  qo'yib 
chiqadi.  Zalga  kirgan  bolalarni  ketma-ketlikda  qatorga  joylashtiradi.Mashqni 
ko'rsatib,  kanatni  bosish  mumkin  emasligini  eslatib  o'tgandan  so'ng,  tarbiyachi 
bolalarni  o'z  ketidan  boshlaydi.  Bolalar  ketidan  pedagog  kuzatib  boradi.  Oldingi 
qatorga harakat faolligi  yuqori bo'lgan  bolani qo'yish  maqsadga muvofiq bo'ladi. 
Guruhdagi  bolalarning  vaqti-vaqti  bilan  kanatni  bosib  olish  va  qatorni  buzilish 
holatlari kuzatilgani bois, tarbiyachi bolalarni ba'zan to'xtatib, qatorni to'g'rilaydi 
va  yana  harakatni  davom  ettiradi.  Shunday  qilib,  hamma  uch  marta  aylanadilar. 
Kanat  bo'ylab  doirada  yurish  guruhda  keta-ket  yurishning  yengillashtirilgan 
varianti 
bo'lib, 
bunda 
bolalar 
bittadan 
qatorda 
yurishganda 
tezroq 
o'rganadilar.Qisqa  tanaffusdan  so'ng,  tarbiyachi  “Eshiting!”  komandasini  beradi 
va  bolalar  signalni  eshitgunlariga  qadar  biroz  kutib,  so'ng  yugurishni  boshlaydi. 
Bolalar tarbiyachi ketidan intiladilar. Pedagog chetda turib, signal berishni davom 
etadi  (chunki  signalni  to'xtatish  mashqni  to'xtatish  belgisini  anglatadi).Yugurish 
vaqtida  bolalarning  tartibsiz  harakat  qilishlari  bois,  tarbiyachi  ularni  signal 
to'xtashi  bilan  qayta  saflashi  kerak  bo'ladi.  Bolalar  2-3  marta  aylanishgach 
mashqni  tugatish  mumkin.  Mashqda  tarbiyachining  qo'llarini  erkin  tutgan  holda, 
mayda  qadamlar  bilan  sekin  yugurishi  muhim.  Yugurish  vaqtida  qo'llar  erkin  va 
faol  ishlashi  kerak.  Kichkina  tanaffusdan  so'ng  tarbiyachi,  ovoz  signalliga  mos 
ravishda,  yurish  harakatiga  o'tadi,  so'ngra  to'xtab,  bolalarni  doira  ichiga 
qaratadi.Kanat  toptash  oldingi  mashg'ulotlardagidek  o'tkaziladi.  Bolalar  mashqni 
tarbiyachi bilan birgalikda bajaradilar. Ikkinchi pedagog qiynalayotgan bolalarga 
ko'maklashadi. Ovoz signallari ishlatilmaydi. Mashq yakunida tarbiyachi baraban 
sadolari  jo'rligida  stul  oldiga  olib  keladi  va  o'tqazadi.  Tarbiyachi  o'tirgan  guruh 
qarshisiga  ikki  kanatdan  iborat  yo'lakchani  yozadi  (yo'lakcha  eni  40  sm). 
yo'lakchadan  avval  o'zi  o'tadi,  bunda  gavda  tutishi,  bosh  holati  va  qo'l  harakati 
holatlariga  e'tibor  beradi.  So'ngra  stullarda  o'tirgan  ikki  bolani  turg'izib, 
yo'lakchadan  ketma-ket  olib  o'tadi.  Ikkinchi  pedagog  bolalarni  yo'lakcha  oxirida 

---

90
 
 
kutib  olib,  joylariga  o'tqazadi,  bu  vaqtda  ikkinchi  juftlik  mashqni  boshlaydi. 
Gilam  poyondozdan  emaklash  mashqi  2-mashg'ulotdagi  kabi  o'tkaziladi.  Bir 
vaqtda  ikki  bola  emaklaydi.  Bu  holda  bitta  katta  odam  orqada  turib,  emaklash 
uchun  signal  bersa,  ikkinchisi  (yo'lakning  oxirida)  esa  bolalarni  kutib  olib, 
joylariga  o'tqazadi.  Oyoq  uchida  sakrash  mashqlarini  bu  mashg'ulotdan  boshlab 
burilish  bilan  birga  bajariladi.  Ba'zi  bolalarga  bu  harakat  turi  ham  qiyinchilik 
uyg'otadi. Lekin, buni katta muammo tarzida ko'rsatish kerak emas, mashg'ulotlar 
davomida  hamma  bolalar  bu  harakatni  bajarish  malakalarini  egallab  oladilar.  Bu 
mashg'ulotda koptok dumalatish masofasini va tezligini oshirish mumkin. Bolalar 
to'qnashuvini  oldini  olish  maqsadida,  koptoklarni  turli  yo'nalishlarda  dumalatish 
kerak.  Ular  koptokni  tarbiyachiga  keltirib  berishlari  lozim  bo'ladi.Mashqni 
tugatgach  tarbiyachi  koptoklarni  yig'ishtirib  oladi.  Pedagog  signal  bergach, 
bolalar  baraban  sadolari  jo'rligida  tarbiyachi  ketidan  devor  tomonga  qarab 
yuradilar.  U  yerda  bolalarni  zalga  qaratib  turg'iziladi.Yurish  va  yugurish 
mashqlar  2-5  mashg'ulotlardagi  kabi  o'tkaziladi.  signallar,  avvalgidek,  eshituv 
ko'ruv signallari bo'ladi (bolalar barabanni ko'rib turadilar).