255
ko‗rsatilgan:
5.1-rasm DHCP mijoziga IP adreslarni taqdim yetish jarayoni
5.1-rasmdan 4 ta xabarni ajratib olishimiz mumkin (ajratilgan so‗z bu xabar matni):
Agar mijoz, masalan, oddiy kompyuter, tarmoqqa ulansa OT ma‘lum bir tarmoq kartasi "DHCP
orqali sozlamalarni olish" buyrug‗ini jo‗natganini ko‗radi. Ushbu kompyuterda hali IP-manzil
mavjud emas va uni olish uchun quyidagi protsedura amalga oshiriladi:
1. Kompyuter keng qamrovli so‗rovni yuboradi. Bunda ikkinchi sathda freymda
jo‗natuvchining MAS-manzili - kompyuter manzili, qabul qiluvchining MAC-manzili
ffff.ffff.ffff, uchinchi sathda yesa paketda jo‗natuvchining adresi mavjud emas,
qabul
qiluvchining adresi 255.255.255.255 ko‗rinishda. Ushbu DHCP xabari "DHCP discover" deb
nomlanadi.
2. Keyin tarmoqdagi barcha qurilmalar ushbu xabarni oladi. DHCP serverlari (va nazariy
jihatdan ulardan bir nechtasi bo‗lishi mumkin) mijozga javob beradi. Server o‗z manzillar
bazasida bir manzilni rezervlaydi (agar mijozning bu MAS-manzili uchun oldin hech qanday
adres rezervlanganbo‗lmasa) va bu IPni mijozga bir muncha vaqtga ajratadi. Boshqa sozlamalar
olinadi va barchasi birga yuboriladi. Bu "DHCP taklif" deb ataladi.
3. Mijoz o‗ziga yoqgan serverni tanlaydi, yoki birinchi bo‗lib javob bergan server
tanlanadi. va o‗z MAS va qabul qilingan yangi IP adresidan serverga javob so‗rovini jo‗natadi.
4. Server mijoz uchun ma‘lum vaqtga (ijara vaqti) ajratilgan manzilni o‗zida saqlab
qoladi. Server, shuningdek, o‗z ARP jadvaliga qator qo‗shadi
va mijozga muvaffaqiyatli
ro‗yxatdan o‗tganligi haqida xabar yuboradi - «DCHP Acknowledge».
Serverda va ruterda DHCP sozlashga misol keltirilgan(5.2 rasm).
256
5.2-расм DHCP ни созлаш учун тармоқ намунаси
192.168.1.0 / 24 tarmog‗ini 192.168.1.11 dan boshlab DHCP orqali tarqatadigan routerni
sozlaymiz.
R1#configure terminal
Enter configuration commands, one per line. End with CNTL/Z.
R1(config)#ip dhcp excluded-address 192.168.1.1 192.168.1.10
Routerdan 192.168.1.1 dan 192.168.1.10 gacha manzillarni bermaslikni so‗raymiz.
Birinchi manzil ruterning o‗zi tomonidan ishlatiladi (shlyuz), va boshqa to‗qqizta adresni bu
tarmog‗idagi turli serverlar uchun zaxira qilib saqlash lozim. Serverlarga manzillar DHCP orqali
berilmasligi kerak-ularga tez-tez murojaat qilinadi, shuning uchun manzil statik ravishda
kiritilishi va hech qachon o‗zgarmasligi kerak. Bizning misolimizda, masalan, statik bilan
kiritilgan 192.168.1.5 adresli DNS server mavjud. Endi pul yaratamiz:
R1(config)#ip
dhcp pool MY-POOL
R1(dhcp-config)#network 192.168.1.0 255.255.255.0
R1(dhcp-config)#default-router 192.168.1.1
R1(dhcp-config)#domain-name my-domain.com
R1(dhcp-config)#dns-server 192.168.1.5
R1(dhcp-config)#exit
Manzillar 192.168.1.0/24 tarmog‗idan beriladi va 192.168.1.1 – marshrutizatorimiz-
shlyuzi sifatida beriladi. Bu manzilni o‗zini kiritish kerak:
R1(config)#interface fa0/0
R1(config-if)#ip address 192.168.1.1 255.255.255.0
R1(config-if)#no shutdown
%LINK-5-CHANGED: Interface FastEthernet0/0, changed state to up
%LINEPROTO-5-UPDOWN: Line protocol on Interface FastEthernet0/0, changed state
to up
R1(config-if)#exit
R1(config)#exit
%SYS-5-CONFIG_I: Configured from console by console
Kompyuter manzilni olganidan so‗ng, chiqarilgan manzillar ro‗yxatini tekshirishingiz
mumkin:
R1#show ip dhcp binding
IP address Client-ID/ Lease expiration
Type Hardware address
192.168.1.11 000A.F337.2447 -- Automatic
257
DNS server — domenlar haqida ma‘lumot olish imkonini beruvchi tizim - domen nomini
aniqlash xizmati (inglizcha Domain Name System "domen nomi tizimi"). Ma‘lumotlar uzatish
tarmoqlarida ma‘lumotlarni jo‗natish va qabul qilish uchun raqamli IP adreslar orqali qurilmalar
aniqlanadi. Domen nomlari IP manzillarni oddiy va oson yeslab qolish imkonini beruvchi nomga
aylantirish uchun yaratilgan. DNS protokoli tegishli raqamli tarmoq manzillariga
resurs
nomlarini moslashtiruvchi avtomatlashtirilgan tizimdir. DNS protokoli bo‗yicha ma‘lumotlar
almashishda bitta formatdan foydalaniladi, bu xabar deb ataladi. Ushbu xabar formati barcha
turdagi mijoz so‗rovlari va server javoblari, xato xabarlari va serverlar o‗rtasida resurs
yozuvlarini o‗tkazish uchun ishlatiladi. DNS serveri turli ma‘lumotlarni saqlaydi:
*A-oxirgi qurilmaning IPv4 manzili
*NS - yuqori pog‗onali nomlar serveri
*AAAA - oxirgi qurilmaning IPv6 manzili
* MX - Pochta almashinuvining yozuvi
Mijoz so‗rov jo‗natganda DNS server o‗z bazasiga murojaat qilib ruxsat etilgan nomlarni
qidiradi, agar ma‘lumotlar mavjud bo‗lmasa, boshqa serverlarga murojaat etadi. Boshqa
serverlardan javob olgach ushbu nomni o‗z bazasiga saqlab qo‗yadi.
Windows kompyuter DNS mijoz xizmati ham xotirasida ilgari ruxsat etilgan nomlarini
saqlaydi. ipconfig /displaydns buyrug‗i barcha keshlangan DNS yozuvlarini ko‗rsatadi.
DNS protokoli rasmda ko‗rsatilganidek, nomni hal qilish uchun ma‘lumotlar
bazasini
yaratish uchun iyerarxik tizimdan foydalanadi. DNS ning iyerarxik tuzilishi domen nomlariga
asoslangan va kichik boshqariladigan zonalarga bo‗linadi. Har bir DNS serverda alohida
ma‘lumotlar bazasi fayli mavjud. Server nomlarning IP adreslarga bog‗lanishini umumiy DNS
strukturasining alohida kichik qismidagina boshqaradi. DNS-server o‗z DNS zonasiga tegishli
bo‗lmagan nomni aylantirish so‗rovini qabul qilganda, u qayta ishlash so‗rovini tegishli zonadagi
boshqa DNS-serverga yuboradi.
Kompyuter operatsion tizimlarida, shuningdek, Nslookup utilitasi mavjud. U orqali DNS
serverlar haqida ma‘lumotlarni ko‗rish imkonini beradi.
Web-xizmat - standartlashtirilgan interfeysli noyob web-manzil (URl)
bilan aniqlangan
dasturiy tizim hamda foydalanuvchi Brauzeri tomonidan ko‗rsatiladigangan saytning HTML-
hujjati. Web-xizmatlar muayyan protokollar (SOAP, XML-RPC va boshqalar) va kelishuvlar
(REST) asosida xabarlar orqali bir-birlari bilan va uchinchi tomon ilovalari bilan muloqot
qilishlari mumkin.
Web-xizmatlar deb ko‗p hollarda internetda ko‗rsatiladigan xizmatlar tushiniladi. Ushbu
atama qidiruv, Web-pochta, hujjatlarni, fayllarni, saqlash
va hokazolarni anglatishi
mumkin.Bunday Web-xizmatlardan kompyuter, brauzer yoki internetga kirish joyidan qat‘iy
nazar foydalanish mumkin.
Web-xizmat doirasida aloqa qiluvchi uch tizim bor:
* mijoz (xizmat so‗rovchi);
* pudratchi (xizmat ko‗rsatuvchi);
* korxonalar (broker xizmati).
Xizmat ishlab chiqilganda, ijrochi uni potensial mijozlar topishi mumkin bo‗lgan
katalogda ro‗yxatga oladi. Mijoz katalogga mos xizmatni topgach, u yerdan uning WSDL
spetsifikatsiyasini import qiladilar va unga muvofiq o‗z dasturlarini ishlab chiqadilar. WSDL ish
jarayonida mijoz va ijrochi o‗rtasida almashtirilgan so‗rov va javoblar formatini tavsiflaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: