Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali

WiMAX технологияси. 
Стандарт WiMAX рўйхатини тўлдиради. Уларнинг аввалги 
фарқларидан асосий фарқлар оралиғида. Амалдаги узатгичларга қараб, сигнал манбадан 
тахминан 50 км масофада олиниши мумкин. WiMAX тармоқ, хонадон ѐки маҳалла 
ичидаги тармоқни тарқатиш учун тўлиқ ишлаб чиқилмаган, гарчи у бу учун ҳам 
ишлатили-ши мумкин. Уларнинг асосий мақсадларидан 1и ҳам алоҳида масофавий 
жамоалар, ҳам шаҳарнинг айрим ҳудудлари учун Интернетга юқори тезликда киришни 
таъминлашдир. Бу, уяли алоқага мутлақо муқобил эмас, чунки у бошқа имкониятларни 
тақдим этади ва энди компьютерга йўналтирилмайди. Аксинча, бу уяли стандартлар 
оралиқ вариантдир. Охирги авлодлар (UMTS, HSDPA) ва симсиз маҳаллий тармоқлар 
WiMAX Wi-Fi дан кўра кўпроқ радиусни тақ-дим этади, аммо ўртача маълумот узатиш 
тезлиги паст бўлади. Шу билан 1га, уяли алоқа жуда катта масофа учун ўрнатилади ва 
шовқинга чидамли, аммо маълумот узатиш тезлиги паст бўлади. Бироқ WiMAX 4-авлод 
уяли алоқа тармоқларига рақиб ҳисобланади. Биз бу ҳақиқатдан эмас, балки фақат қисман 
эканлигига ишонамиз. Бироқ, WiMAX асосан компьютерлар учун мўлжалланган бўлиб, у 
фақат кейинчалик коммуникаторлар ва мобиль телефонлар учун мўлжалланган. Биз ушбу 
стандартнинг ишининг ўзига хос хусусиятларини кўриб чиқамиз.
 
14.17-расм. Алоқа стандартларининг қўлланилиши график схемаси 
2001-йилда ташкил этилган WiMAX Форум ташкилоти WiMAX спесификациясини 
ривожлантириш учун жавобгардир. WiMAX номининг ўзи - Микродалга Кириш учун 
Умумжаҳон Бирликда Ишлаѐтганлик ѐки "Микродалга Кириш учун Дунѐ бўйлаб Тармоқ" 
маъносига эга. 2001 йил декабрь ойида 802.16-2001 стандарти сифатида тасдиқланган 
сўнгги WiMAX спесификацияси тақдим этилди. 2004 йилда 802.16d деб номланувчи 

---

157 
802.16-2004 стандарти қабул қилинди ва WiMAX ѐпиқ биноларни ташкил қилиш 
имкониятларини тавсифлайди. Ниҳоят охирги версияси 2005 йилда қабул қилинган ва 
стандарт 802.16-2005 индексини олди, лекин норасмий равишда 802.16e деб номланган. 
Энди иш тамойиллари ҳақида. WiMAX ичида ички IP, замонавий тармоқлар билан 
оддийгина интеграциялашувга имкон беради. Шундай қилиб, ушбу технология Wi-Fiга 
ажойиб қўшимча бўлиши мумкин. Бироқ, сўнгги WiMAXдан фарқли ўлароқ, янада 
барқарор алоқа мавжуд. Масалан, Wi-Fi кириш нуқтасига уланган масофа яқин масофада 
жойлашган бошқа нуқталар мавжуд бўлганда беқарор бўлиши мумкин. Агар WiMAX 
бўлса, 1 уланиш учун 1 улаш ажратилган ва у бошқа ҳеч ким фойдалана олмайди. Ва сиз 
кўчиб ўтишда турли WiMAX база станциялари унинг фаолияти учун жавобгар бўлади. Ҳа, 
WiMAX ҳам таянч станцияларга асосланган. Вазифаларга қараб, улар жуда кичик бўлиши 
мумкин(масалан, бинолар учун) ѐки узоқ масофадан маълумотларни узатиш учун алоҳида 
минораларга ўрнатилган бўлиши мумкин. Дастлаб, WiMAXга 10-66 ГГсли частота 
диапазони берилди, лекин кейинчалик 2-11 ГГс паст частоталарда қўллаб-қувватланди. 
Нима учун ҳамма бунга муҳтож? 10-66 ГГсли диапазон юқори тезликда доимий узатишда 
яхши бўлади. Шундай қилиб, тепаликнинг узатиш тезлиги 120 Мбит/с ни ташкил қилиши 
мумкин ва бу ўнлаб км. масофага тўғри келади. Кичик турар-жойни улаш учун ажойиб 
имконият. Аммо ультра юқори частоталар одатдаги шаҳар учун бевосита кўринишни 
талаб қиладиган бўлса, улар яхши эмас. Шундай қилиб, ноутбукдан ѐки мобиль 
телефондан тармоққа уланиш учун муаммолар пайдо бўлади. Улар учун 2-11 ГГсли 
диапазон жуда яхши мос келади. 
14.18-расм. Wimax тармоғини ташкил қилиш 
Шу муносабат билан WiMAXнинг 4 усули мавжуд: