H. A. Jamolxonov

Ohangaron
 va 
Chirchiq
 so’zlari dastlab daryo nomi bo’lgan, keyinchalik 
shu daryolar yoqasida yuzaga kelgan shaharlarni atay boshlagan. Bu hol daryo nomini 
oldin, shahar nomini esa keyin qo’yishga asos bo’lgan;  
 
b)  ba’zan  bir  nom  bilan  atalgan  bir  necha  ob’ekt  yoki  predmet  o’rtasida 
yuqoridagi singari bog’lanish bo’lmaydi yoki bunday bog’lanish aniqlanmagan bo’ladi. 
Bunday  paytda  ularning  xo’jalikda,  ilmda,  umuman  jamiyatda  tutgan  o’rni,  mavqei 
hisobga olinadi: 
 
Andijon
 – shahar... 
 
Andijon
 – Andijon viloyatidagi posyolka  
 
I z o h: Shahar viloyatning ma’muriy, ilmiy va madaniy markazi bo’lganligidan 
birinchi o’rinda berilgan: 
 
d) shahar nomi bilan kishi nomi bir bo’lganda, kishi nomi oldin beriladi: 
 
 
Beruniy
 – xorazmlik buyuk olim. (Q.: Abu Rayhon Beruniy). 
 
 
Beruniy
 - Qoraqalpog’istondagi shahar...; 
 
e) ixtirochining nomi o’zi ixtiro qilgan kashfiyot nomidan oldin yoziladi: 
 
 
Veber
 Vilgelm Eduard (1804-1891)-nemis fizigi... 
 
          Veber
 Ernst Genrix (1795-1878)-nemis anatomi va fiziologi... 

---

184 
 
 
 
Veber
 - ...o’lchov birligi. V.E.Veber nomi bilan atalgan; 
f)  shahar  yoki  boshqa  biror  geografik  ob’ekt  nomi  bilan  shaxs  nomi  o’rtasida 
bog’lanish bo’lmagan taqdirda ham, shaxs nomi oldin yoziladi: 
 
 
Volta Alessandro
 (1745-1827)-italyan fizigi... 
 
 
Volta
 -G’arbiy Afrikadagi daryo...; 
 
g)  o’simlik  nomi  bilan  hayvon  nomi  bir  xil  bo’lganda,  hayvon  nomi  oldin 
qo’yiladi: 
 
Kanna
 - hayvon... 
 
Kanna
 - o’simlik...; 
 
h) juft so’zlar bir so’zdek alfavit tartibiga solinadi: 
 
Shonalash 
 
Shonli 
 
Shon-shavkat 
 
Shon-sharaf 
 
Shon-shuhrat;
 
 
i)  izohli  va  qomusiy  lug’atlarda  omonimik  xarakterdagi  so’zlar  yoki  so’z 
birikmalari  alohida-alohida  maqola  nomi  sifatida  beriladi.  Ammo  ko’p  ma’noli 
so’zlarning  (yoki  shunga  yaqin  bo’lgan  ba’zi  lug’aviy  birliklarning)  barcha  ma’nolari 
bir maqola ichida izohlanadi: 
 
Burun
 (1) –  a) odamning burni (to’g’ri ma’noda); 
                   
b) choynakning burni (ko’chma ma’noda). 
 
Burun
 (2) -   a) payt ravishi ("ilgari", "avval") 
                   
b) ko’makchi so’z 
        j)maqol  va  matallarni  tematik  guruhlarga  birlashtirib,  so’ng  har  bir  guruhga  oid 
maqollarning o’zini  alifbo tartibida joylashtirish prinsipi ham bor. Masalan: