H. A. Jamolxonov

Leksik arxaizmlarning leksik istorizmlardan farqlari.
  
1.Leksik  arxaizm  hozirgi  paytda  mavjud  bo’lgan  narsa-hodisaning  eskirgan 
nomidir. Istorizm esa o’tmish voqeligining nomi. 
2.Voqelikning hozir mavjudligi uning eski nomi (leksik arxaizmi) o’rnida yangi 
nomi bo’lishini taqozo qiladi:
 yuz 
(hozirgi nom) – 
yonoq 
(arxaizm), 
lab 
(hozirgi nom)-
dudoq 
(arxaizm), 
dushman
  (hozirgi  so’z)  – 
yog’iy
  (arxaizm),
  qo’shin 
(hozirgi  so’z)  – 
cherik 
(arxaizm)  kabi.  Bu  hol  tilning  lug’at  boyligida  sinonimik  qatorlarni 
shakllantiradi. 
Istorizmlar  tomonidan  nomlangan  o’tmish  voqeligi  hozir  yo’q,  binobarin, 
ularning (istorizmlarning) hozirgi tilda sinonimlari ham bo’lmaydi. 
3.Leksik  arxaizmlarning  yuzaga  kelishida  sinonim  so’zlar  orasidagi  uslubiy 
munosabatlar muhim rol o’ynaydi: birining faollashuvi ikkinchisining passivlashuviga, 
arxaiklashuviga  olib  keladi.  Istorizmlarda  esa  bunday  munosabat  bo’lmaydi: 
voqelikning  yo’qolishi  shu  voqelik  nomi  bo’lgan  so’zning  (leksemaning)  lug’atdan 
butunlay tushib qolishiga sabab bo’ladi.