Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика

Англаш қобилияти – ўқитувчиларнинг таълим ва тарбия жараёни 
моҳияти, қонуниятлари, талабаларнинг ёш, психологик ва шахсий 
хусусиятлари, таълим иштирокчилари ўртасидаги муносабат мазмуни, 
педагогик фаолиятни самарали ташкил этиш шартлари ҳамда кутиладиган 
натижаларни англашга имкон берадиган индивидуал психологик хусусият
Артикуляция (лот. “аrticulation” < “articulare” – “аниқ талаффуз қилмоқ”) 
нутқ орган (аъзо)ларининг товуш ҳосил қилишдаги ҳаракатлари ҳолати
Баҳолаш маданияти – педагогнинг у ёки бу педагогик воқелик, ҳодиса, 
жараёнлар бўйича уларнинг моҳиятидан келиб чиққан ҳолда тўғри хулоса 
чиқариш, оқилона қарор қабул қилиш қобилиятига эгалигини англатувчи сифат
Билиш қобилияти – ўқитувчининг таълим жараёнининг иштирокчилари – 
талабалар, ота-оналар, ҳамкасблар ва таълим муассасасининг раҳбарлари билан 
осон мулоқотга киришиш, улар билан муносабатни тўғри йўлга қўйишга ёрдам 
берадиган индивидуал психологик хусусият
Диапазон (юнон. “diapason” – “барча (торлар) орқали”) – товуш ҳажми 
бўлиб, унинг чегараси энг юқори ва қуйи оҳанглар билан белгиланади.
Дикция (лот. “diction” – “талаффуз қилиш”) – сўзларнинг аниқ талаффуз 
қилиниши
Жест (гавда, қўл ва оёқ ҳаракатлари) – муайян ҳодиса ёки объектга 
нисбатан муносабатнинг гавда, қўл ваоёқ ҳаракатлари ёрдамида ифодаланиши
Ижтимоий компетентлик – ижтимоий муносабатларда фаоллик кўрсатиш 
кўникма, малакаларига эгалик, касбий фаолиятда субъектлар билан мулоқотга 
кириша олиш
Индивидуал ривожланиш дастури (ИРД) – ҳар бир шахс ёки 
мутахассиснинг ўзида маълум сифат, БКМ, касбий компетентликни 
шакллантириш ва ривожлантириш эҳтиёжлари асосида ишлаб чиқилган 
шахсий-амалий ҳарактердаги дастур
Инновацион компетентлик – педагогик жараённи такомиллаштириш, 
таълим сифатини яхшилаш, тарбия жараёнининг самарадорлигини оширишга 
доир янги ғояларни илгари суриш, уларни амалиётга муваффақиятли татбиқ 
этиш
Интуиция (лот. “intuition” < “intueri” – “синчиклаб, диққат билан 
қарамоқ”) – мантиқий боғланмаган ёки мантиқий хулосага келиш учун етарли 
бўлмаганда қидирув йўналишлари асосида масалани ечишнинг таркибини 
бўлган эврестик (унумли ижодий фикрлаш) жараёни

---

135 
Компетентлик – ахборот муҳитида зарур, муҳим, керакли, фойдали 
маълумотларни излаш, йиғиш, саралаш, қайта ишлаш ва улардан мақсадли, 
ўринли, самарали фойдаланиш