Texnologiya faninig amaliy fanlar blok modulidagi fanlar va o‘rta maxsus, oliy ta‘lim bilan integratsiyalash

Texnologiya fani mazmunining rivojlanish tarixi va bosqichlari 

 

Milodgacha bo„lgan birinchi ming yillikning o„rtalaridan Milod 

davrigacha bo„lgan taraqqiyot nishonasi sifatida keramika, kulolchilik 

ustaxonasi, charxi qoldiqlarining topilishi, buyumlarni ko„plab ishlab 

chiqarishga talab katta bo„lgan. Bu davrga oid topilmalar: sopol 

plitalardan qilingan mexroblar, terakotadan yasalgan haykalcha, turli 

shakldagi sopol idish, ko„za, turtburchakli, teshikli sugd chaka va 

boshqalar bu davrdagi taraqqiyotning turli darajada rivojlanayotganligini 

bildiradi. Shahar va yirik manzillar qalin devor bilan o„ralib, harbiy 

istehkomlar darajasida ta‟mirlangan, sopol quvur bilan jihozlangan 

ochiq va yopiq sug„orish tizimi barpo qilingan, bularning barchasini 

malakali hunarmandlar bajarganlar.

 

 

---

O„rta Osiyo mazkur davrdagi ma‟naviy taraqqiyotni shartli ravishda 

quyidagi davrlarga mansub deyish mumkin:  

Idishlar xilma-xilligi, qadah, kosa, riton, suvdon, ayol ziynati, libosi 

yuqori did bilan tayyorlanishi mahalliy sug„dlarning turli din va 

madaniyati rivojlanganligini ko„rsatdi. Xalq hunarmandchiligi sanoat 

ishlab chiqarish darajasida taraqqiy etdi. Kul, koranda, muzdur, xalfa va 

shogirdlar mehnatidan arzimas xaq evaziga foydalanilar edi.  

Qimmatbaho metallar (oltin, dur, xaqiq, zabarjad va boshq.) xalq 

hunarmandchiligida yuksak did bilan foydalanish keng avj oldi. Eftalit-

turk koroplastikasi sopol buyum tayyorlashda cheti to„lqinsimon kosa, 

likopcha, ilmoqsimon dastali krujka, shaffof-slyuda lok surtilgan, 

dastali, chumokli tor og„izli ko„za, turli maqsadda ishlatiladigan turli 

o„lchamdagi qozon, shamot aralashtirib tayyorlangan xumcha, 

temirchilik o„chog„i, maxsus sopol vannacha, quyish qolibi, g„isht terish 

xumdoni va shu kabi buyumlar yuksak did bilan, haqiqiy san‟at asari 

darajasida tayyorganligi, hunarmandchilikning turli yo„nalishlariga 

ixtisoslashtirilganligini bildiradi.  

Hunarmandchilik xalq, elat va qabilaning yashashi, turmushi bilan 

uyg„unlashgan holda rivojlanib, milodiy VI-XI asrlargacha yirik 

davlatlarning vujudga kelishiga sabab bo„ldi. Juda ko„p yillik va kishilik 

harbiy yurishi, mudofaa va hujum qurollarining taraqqiyoti bilan 

yo„g„rilib ketadi. Ana shunday urushlar davrida madaniy taraqqiyot, 

urush bo„lgan davlatlarda bir tomondan inqirozi yuz bersa, ikkinchi 

tomondan bir davlatdan ikkinchi davlatga (urush bo„lmagan bo„lsa ham) 

majburiy, ma‟lum tarixiy davrda, mintaqadagi umumiy taraqqiyot 

inikosi yuzaga keladi.  

Juda ko„p tarixiy davrlarni boshdan kechirgan hozirgi yangi davr 

taraqqiyotiga nazar tashlasak, turli sohalarning rivojlanishi, jadal 

suratlarning keskin tus olishi bilan bir qatorda ishlab chiqarish 

sohalariga bo„lgan ehtiyoj kundan kunga ortib boryapti. 

Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlarning tub negizida 

yoshlarni har tomonlama bilimli qilib tarbiyalash, ular ongiga milliy 

qadriyatlarni singdirib borish, urf-odatlar zamirida yotgan 

 

 

---

mehnatsevarlikka o„rgatish, xalq hunarmandchilik sohalarining turli 

yo‟nalishlariga qiziqtirish muhim ahamiyat kasb etadi. Bularni amalga 

oshirishda esa texnologiya ta‟limining hissasi katta hisoblanadi.  

Oliy ta‟limning bakalavriat va magistratura bosqichlarida mehnat 

tarbiyasi bevosita texnologya ta‟limi bilan qoʻshib amalga oshiriladi. 

Mehnat tarbiyasi berishda oʻquvchilarning boʻsh vaqtidan toʻgʻri 

foydalanish ham muhim ahamiyatga ega. O„quvchilarning oʻquv 

rejasida koʻzda tutilgan, mehnat amaliyotini oʻtashlarini toʻgʻri tashkil 

etish, ularni bolalar, oʻsmirlar ijodiyoti saroylari, uylari, klublari va 

markazlari qoshidagi toʻgaraklarga koʻproq jalb qilish yosh avlodning 

komil shaxslar sifatida shakllanishida muhim ahamiyat kasb etadi.