Вазирлиги

Кўп қиррали проекциялар 
Ўзгаришларни камайтириш мақсадида шар ёки эллипсонднинг юзаси 
меридианлар ва паралеллар билан трапецияларга бўлинади. Ҳар бир трапеция 
яссиликка лойиҳаланади. Агар бундай харита варақларини ораларида ҳеч бир 
узилишсиз уласак, кўп қирра ҳосил бўлади. Трапецияларнинг ўлчами қанчалик 

---

114 
кичик бўлса, кўп қирранинг қирралари шунчалик кўп бўлади. Дунё кўп варақли 
харитада тасвирланади. Ҳар бир варақнинг проекцияси ўз параметрларига эга. 
1:1000 000 масштабли кўп варақли Халқаро дунё харитаси бунга мисол бў ла 
олади. Ҳар бир лист иккита меридиан ва иккита параллеллар билан чеклашган. 
Варақнинг кенглик бўйича чўзилиши 4 ни, узунлиги бўйича эса -6 ни ташкил 
этади; 60 дан 70 гача кенгликда варақлар иккитага 76 дан ошса 4га кўпаяди.
Бир камчиликка эга- текисликда варақлар проекция узилишсиз рамкалар 
бўйича йиғилмайди. Агар стол устида харита варақларининг 4 та ёки 9 тасини 
паралеллар ва меридианлар бўйича бирлаштирмоқчи бўлсак, бу варақлар 
туташмаслиги мумкин.
Уларнинг ўртасида албатта узилишлар 
ҳосил бўлади (59-расм). 
Кўп қирранинг трапецияни қанчалик 
кўп бўлса, узилишлар ҳам кўп бўлади. 
59-расм. Кўпқиррали проекция
схемаси 
 
Анаморфланган макон проекцияси 
 
Турли тасаввурларга кўра, хаританинг турли кисмларидаги масштаб унинг 
асосий масштабидан фарқ қилувчи сифатида танланиши мумкин. Географик 
объектларни ёки уларнинг қисмини турли масштабларда тасвирланиши шунга 
олиб келиши мумкинки, харитада хақиқий макон қайта янгилашган, 
анаморфланган қуринишда тасвирланган бўлиши мумкин.
Бундай проекциялар анаморфланган маконни тасвирлайди. 

---

115 
Анаморфланган макон проекцияси-
реал маконни деформациялаб 
тасвирловчи проекциядир, бунда тасвирлаш масштаби ё заруриятга қараб, ё 
картографияланишга қараб трансформацияланади. Алоҳида участкалар (аҳоли 
пунктлари, рельеф, ороллар, минтақалар) йириқроқ масштабда тасвирланган 
хариталар бунга оддий мисол бўла олади.