A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

7.3.4.  «Bahr  ul-asror»
“ Bahr  ul-asror  fi  m anoqib  u l-ah yor”  ( “ Olijanob  kishilam ing jasorati 
haqidagi  sirlar  dengizi”)  nom li  asar  muallifi  XVII  asrda  o 'tg an   balxlik 
yirik  qom usiy  olim   M ahm ud  ibn  Validir.  U ning  otasi  M ir  M uham m ad 
Vali asli  fatg'onalik, kosonlik bo'lib,  Shayboniylardan  Pirm uham m adxon 
aw al  (1546— 1567-yy.)  davrida  Balxga  borib  qolgan.  U  o'qim ishli  va 
keng m a’lumotli  kishi bo'lib, asosan  fiqh ilmida zam onasining peshqadam 
kishilardan  hisoblangan.  U  M ir Xislat taxallusi bilan she’rlar ham  yozgan.
M ahm ud  ibn Valining amakisi  M uham m ad  Poyanda  (1602-yili  vafot 
etgan)  S am arqand  hokimi  Boqi  M uham m ad  (1603— 1606-yillari  Buxoro 
xoni)  devonida xizmat  qilgan.  Akasi  am ir Abulboriy esa  fiqh,  tafsir va tib 
ilmini  yaxshi  egallagan  olim   kishi  edi.
M ahm ud  ibn Vali  1596-yili tug'ilgan.  19 yoshga borganda,  ya’ni  1614- 
yili  u  yirik  fiqh  va  hadis olim i  M irakshoh  Husayniyning xizm atiga  kiradi 
va  qariyb  o 'n   yil  undan  saboq  oladi.  M irakshoh  H usayniyning  boy 
kutubxonasi  bo'lib,  unda,  M ahm ud  ibn  Valining  so'zlariga  qaraganda, 
tarix,  geografiya,  m um toz  adabiyot,  fiqh,  hadis  va  boshqa  ilmlarga  doir 
juda  k o 'p   kitoblar  saqlanar  edi.  Bu  ilmga  chanqoq  yosh  olim   uchun 
bebaho  xazina  bo'ldi,  albatta.  Keyinchalik  M ahm ud  ibn  Valining  o'zi 
kutubxonadagi  k o 'p   kitoblam i  o 'q ib   foyda  topganini  aytadi.
M irakshoh  Husayniy  vafot  etgan  1624-yil  13-aprel  kunidan 
keyin 
M ahm ud  ibn Vali kitobiy ilmini am aliy bilim lar bilan boyitish 
m a q s a d id a  
b o sh q a  m a m la k a tla rg a   sa y o h a t  q ilish g a   q a r o r  q ild i  va  b ir 
y illik  
tayyorgarlikdan  keyin,  1625-yilning  iyul  oyida  savdo  karvoniga 
q o 's h i lib  
H indiston  tom on  yo'l  oldi. 
U  
H indistonda  qariyb  yetti  yil 
is tiq o m a t
232

---

qildi 
va  uning  Peshovar,  Lohur,  D ehli,  Agra,  H aydarobod,  Vijayanagar,