A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

2 .3 .1 .  «Shi  Szi*
“ S hi  S z i” 
( “Tarixiy  esdaliklar” )  xitoy  tarixshunoslarining  otasi 
hisoblanadigan 
Sima  Syanning  130  bobdan  iborat  asaridir.
S im a  S yan 
-   (taxminan  miloddan  awalgi  145  yoki  135—86-yillar) 
L unm in 
(hoziigi  Shensi  viloyati)  shahrida  saroy  tarixchisi  Sima  Txan 
oilasida 
tug'ilgan,  mamlakat  bo'ylab  ko'p  sayohat  qilgan,  otasi  vafot 
etgandan 
keyin (miloddan awalgi  108-yili)  uning o'm iga saroy tarixchisi 
sifatida qabul 
qilingan.  Miloddan awalgi 98-yili imperatorga qarshi chiqib, 
sarkarda 
Li  Linni  himoya  qilgani  uchun  qattiq jazoga  tortilib,  saroydan 
quvib yuborilgan. 
Lekin,  u  ruhiy tushkunlikka tushib qolmadi va bo'lajak 
tarixiy  kitobi 
ustidagi  ishni  davom  ettirdi.  K o'p vaqt  o'tm ay,  Sima  Syan 
yana  saroyga 
taklif etildi  va  im perator  Bosh  mahkamasi  boshlig'i  etib 
tay in lan ad i, 
kitobini  yozib  tamomlashga  sharoit  yaratib  beriladi.
Lining  “ Shi  Szi”  nomli  asarida  Xitoyning  qadim  zamonlardan  to 
miloddan awalgi  I asr boshlariga qadar o'tgan tarixi bayon etilgan. Asarda 
O'zbekiston,  uning  123-bobida xususan  Faig'ona va uning qadimiy xalqi 
hayoti  haqidagi  qimmatli  m a’lumotlar  mavjud.
“Shi Szi”ning to'la matni olti jild qilib  1959-yili  Pekinda e ’lon etilgan. 
Rus  tiliga  taijim a  etilib  (I.Ya.Bichurin,  L.S.Vasilyev,  L.S.Perelomov, 
Yu.L.Krol  va  boshqalar),  1972,  1975,  1984,  1986-yillari  chop  etilgan. 
E.Shavann (1865-1905)  tomonidan  fransuz tiliga taijima qilinib,  1895- 
1918-yilIari  5 jildda  bosmadan  chiqqan.