O`zbekistоn respublikasi оliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi


Iqtisodiy  ta'limotlar  tarixini



Download 2,43 Mb.
Pdf ko'rish
bet64/321
Sana01.01.2022
Hajmi2,43 Mb.
#294106
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   321
Bog'liq
iqtisodiy talimotlar tarixi

Iqtisodiy  ta'limotlar  tarixini
  o'rganishda  ma'lum  davrlash  tizimidan 
foydalaniladi.  
Taniqli iqtisodchi olim J.K.Gelbreyt: «Amalda iqtisodiy g'oyalar o'z davri va 
vujudga  kelish  joyining  mahsuli  bo'lib,  ular  bilan  chambarchas  bog'langandir;  bu 
g'oyalarni  ular  tushuntirib  berayotgan  dunyodan  mustaqil  ravishda  ajratib  qarash 
mumkin  emas;  bu  dunyo  esa  doimo  o'zgarishda  bo'ladi,  agar  bu  g'oyalar  o'z 
maqsadlariga to'la javob berishni ko'zlasalar, doimo shunga mos ravishda o'zgarib 
turishlari kerak», deb yozgan edi. 
Kapitalizm 
davrida 
xo'jalik 
va 
ijtimoiy 
hayotda 
baynalmilallik 
(internaцionalizm)  ko'chayganligi  tufayli,  iqtisodiy  fikrning  rivojlanishi  ham 
yagona  jahon  jarayoniga  aylana  boshladi.  Oqibatda,  klassik  iqtisodiy  maktab 
asoschilari  A.Smit  va  D.Rikardoning  qarashlari  qisqa  vaqt  ichida  butun  jahonga 
ma'lum bo'ldi, vaholanki undan avvalgi ko'pgina nazariyalar ayrim mamlakatlarda 
ko'pchilikka ma'lum bo'lmasdan «o'lik mol» sifatida yotgan. 
Farb  mamlakatlarida  yuzaga  kelgan  «Ekonomiks»  va  boshqa  tadqiqotlar 
barchaning diqqat-e'tiborini jalb qilmoqda.  
Qadimdan  to  hozirgi  davrgacha  minglab  turli-tuman  iqtisodiy  g'oya,  qarash, 
konцepцiya, nazariya, ta'limotlar vujudga kelganligi aniq. Ularning barchasini to'la 
o'rganish alohida mavzu, maxsus muammo. Shu maqsadda yangi-yangi tadqiqotlar 
olib  borish,  tahlil  etish  va  umumlashtirib  e'lon  qilish  zarur,  bu  yaqin  kelajak 
vazifasi sifatida qabul qilinishi mumkin. 
Ammo  hozirgi  davrgacha  jamlangan  barcha  iqtisodiy  g'oyalarni  ma'lum 
sistemaga solish va shu asosda o'rganish maqbuldir. Ammo o'tgan davr hodisalari 
va  g'oyalarini  hozirgi  zamon  qarashlari  «qolipi»ga  zo'rma-zo'raki  kelishtirish, 


 
43 
moslashtirish  mumkin  emas.  Bu  tarixni  vulgar  zamonaviylashtirishga, 
o'rganilayotgan davrning xususiyatlarini inkor etishga olib keladi. 
Bu  fan  doim  rivojlanishda  bo'lib,  bir-birini  to'ldiruvchi  evolyuцion  (mavjud 
g'oyalarning  yanada  chuqurroq  takomillashuvi)  va  inqilobiy  (butunlay  yangicha 
konцepцiyalar vujudga kelishi) yo'llari mavjud. Inqilobiy o'zgarishga misol sifatida 
A.Smit  va  uning  izdoshlari  g'oyalari,  marjinalistik  to'ntarish,  yangi  klassik 
yo'nalish  (A.Marshall),  J.M.Keynsning  iqtisodiy  qarashlarini  keltirish  mumkin. 
O'tish  davri  iqtisodiyoti  bo'yicha  g'oyalar  hozirgi  davrning  muhim  qarashlari 
majmuasiga kiradi va nihoyatda dolzarbdir, bu masala O'zbekiston misolida qarab 
chiqildi. 
Taniqli  davlat  arbobi  Uinston  Cherchill  (1874-1965)  «Qaerga  borishimizni 
bilish uchun, qaerdan chiqqan ekanligimizni bilishimiz kerak», deb aytgan edi. Bu 
g'oya  nihoyatda  ahamiyatli  bo'lib,  bosib  o'tilgan  yo'lni  to'g'ri  baholash  va  kelajak 
istiqbolni ko'zlash haqida gap boradi. 
Iqtisodchilarning  tadqiqotlaridagi  asosiy  bosh  g'oya  -  jamiyat,  insoniyat, 
ayrim  shaxslarning  boyligi  masalasidir.  Maqsad  bir,  lekin  unga  eltadigan  yo'llar 
nihoyatda  xilma-xil  ekanligini  ko'ramiz.  Ilk  kapitalistik  munosabatlar  vujudga 
kelgan davrgacha (XV asr) bo'lgan iqtisodiy g'oyalardagi umumiylik shuki, barcha 
donishmandlar  va  ularning  yozgan  asarlarida  mehnat  va  er  boylikning  asosiy 
vositasi  ekanligi  turli  yo'llar  bilan  talqin  etiladi,  ularda  ishlab  chiqarish  sohasi 
asosiy deb hisoblangan. 
XV-XVII  asrlarda  (qisman  XVIII  asr  boshlarida)  yangi  iqtisodiy  ta'limot  - 

Download 2,43 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   321




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish