Toshkent arxitektura qurilish instituti

Aksiyadorlik  jamiyati
  (AJ)  –daromad  olish  maqsadida  bir  nechta 
jismoniy  (fuqarolar)  yoki  yuridik  shaxslarning  birgalikda  faoliyat  olib  borishi 
maqsadida birlashishi hisoblanadi.  
Ushbu  mulkchilik  shaklining  asosini  aksiya  tushunchasi  tashkil  qiladi. 
Aksiya 
–  bu  uning  egasining  (
aksiyador
)  aksiyadorlik  jamiyati  sarmoyasida 
ishtirok  etishidan  dalolat  berib,  ushbu  jamiyatning  daromadining  bir  qismini 
dividend ko‘rinishida olish huquqini beradigan qimmatbaho qog‘oz hisoblanadi. 
Aksiyadorlik jamiyati (AJ) ma’lum bir aniq vositalarning (pul mablag‘lari, mol–
mulk va boshqalar) umumiy yig‘indisi to‘planishi yo‘li bilan vujudga keltirilib, 
bunda  to‘plangan  mablag‘  qiymati  O‘zbekiston  qonuniga  (???)  binoan  oy 
davomida  mehnatga  to‘lanadigan  minimal  haq  qiymatining  1000  baravaridan 
kam bo‘lmasligi belgilanadi. Bu qiymat Nizomda ko‘rsatilgan sarmoya tarkibini 

---

48 
 
tashkil  qilib,  nominal  (belgilangan)  qiymatga  teng  ma’lum  miqdordagi 
aksiyalarga  bo‘lib  chiqiladi  va  aksiyador  o‘z  hissalari  (
aksiyalar  paketi
) 
doirasida huquqqa va o‘z navbatida, tegishli javobgarlikka ega bo‘lishlari qayd 
etiladi. Aksiyadorlik jamiyatida quyidagi uch boshqaruv organi mavjud: 

 
Aksiyadorlik yig‘ini
 – aksiyadorlik jamiyatining oliy organi; 

 
Direktorlar Kengashi
 – xo‘jalik va kadrlarga oid qarorlar asosida qabul 
qilinadi; 

 
Boshqaruv  Raisi  (prezident  va  h.k.) 
va  uning  apparati
 
–  ijro  organi 
hisoblanadi.  
Ochiq  va  yopiq  aksiyadorlik  jamiyatlari  o‘rtasidagi  o‘zaro  farq 
aksiyalarga  egalik  qilish  uslublari  asosida  belgilanadi.  Yopiq  aksiyadorlik 
jamiyatida aksiyalar uning ta’sischilari o‘rtasida taqsimlansa, ochiq aksiyadorlik 
jamiyatida–aksiyalar  oshkoralik  asosida  obuna  tartibida  sotiladi.  Yopiq 
aksiyadorlik  jamiyatlari  rivojlanishi  davomida  ochiq  turdagi  aksiyadorlik 
jamiyatlariga  aylantirilishi  mumkin  bo‘lib,  bunda  qo‘shimcha  aksiyalar  erkin 
sotuvga  qo‘yiladi.  Ochiq  aksiyadorlik  jamiyatida  aksiyalar  moliya  birjalarida 
muomalaga (
kotirovka
) qo‘yiladi.