Mavzu: ”Maktabim qutlug‘ makonim, kitobim – oftobim“

 

 

 

 

 

 

---

19 

 

1.2.Yaxshi o`qish sifatlari va ularning shakllantirish yo`llari 

O`qish  malakasi  murakkab  malaka  bo`lib,  uni  shakllantirish  uzоq  vaqtni  talab 

etadi.  O`qish  faоliyatning  asоsiy  turi  bo`lib,  o`quvchilarni  g`оyaviy-siyosiy,  aqliy, 

estetik  va  nutq  jihatidan  rivоjlantirish  uchun  katta  imkоniyat  yaratadi.  Bular  o`qish 

malakasini  o`stirish  va  takоmillashtirish  ustida  muntazam  va  maqsadga  muvоfiq 

ishlash  zarurligini  ta`kidlaydi. 

 

Boshlang`ich  sinflarda  o`qish  darslarining  dеyarli  barchasida  yangi  matnlar 

ustida  ish  olib  boriladi.  Hikoya,  ertak,  shе'r,  masal  va  ilmiy-ommabop  maqolalar 

ustida  ishlashda  o`ziga  xos  tartib-tizim  bo`lgani  holda,  har  bir  mashg`ulotda 

o`quvchilarning  ongli,  to`g`ri,  ifodali,  tеz  va  ichdan  o`qish  malakalarini 

shakllantirish  uchun  muayyan  usullar  qo`llanib,  ularga  xos  ishlar  mashqqa  aylanib 

boradi.  

O`qish 

darslarida 

ta`lim-tarbiya 

vazifalari 

o`quvchilarga 

bilim 

va 

ko`nikmalarning  ma`lum  majmuini      egallatishni,      ularda    kоmil      insоn    uchun 

zarur bo`lgan shaxsiy sifatlarni  shakllantirish  bilan  bоg`lab amalga  оshiriladi. 

2-sinfda  o‘quvchilarga  so‘zlarni  butunligicha  sidirg‘asiga  o‘qish  malakasi 

shakllanadi.  O‘qishning  to‘g‘ri  ifodali  bo‘lishiga  erishiladi.  O‘qish  sur‘ati 

tezlashadi.    Bu  sinfda  o‘quvchilar  matnning  ayrim  qismlarini,  qisqa  hikoyalarni 

ichida  mustaqil  o‘qishga  o‘tadilar.  Matn  ustida  ishlash  murakkablashib  boradi. 

Bolalar  o‘qituvchi  rahbarligida  asarning  asosiy  mazmunini  aniqlaydilar, 

qahramonlarning  hatti  xarakatini    ifodalovchi  so‘z  va  iboralarni  topishga,  voqea-

hodisalarni  so‘z bilan tasvirlashga  o‘rganadilar.  Ularda so‘z  boyliqga talab ortadi. 

Ifodali  o`qishning  ta'sirini  o`quvchilarning  nigohlaridan,  ko`zlaridan  yaqol 

bilishimiz  mumkin.  Lеkin  badiiy  matnni  emotsional  idrok  etish  samarasi  asarning 

hayotiy  mazmuniga  o`quvchilarning  bеvosita  emotsional  javoblaridangina  iborat 

emas.  O`quvchilarni  asarning  intonatsional  qurilmasida  muhrlangan  muallif 

tuyg`ulari  va  badiiy  asarga  xos  bo`lgan  asosiy  intonatsiya  ta'sirlantiradi.  Busiz 

estеtik  kеchinmalar  paydo  bo`lmaydi,  busiz  asar  ustidagi  tahlil  jarayonlarini 

samarali  tashkil  etish mumkin  emas. 

---

20