Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

E’tibor  qarating!  Avtotexnika  ekspertizasi  hal  etadigan 

masalalarni shartli ravishda uch guruhga ajratish mumkin: 

1.  Avtomashinaning  (motosikl  va  shu  kabilarning)  texnik  holati. 

Bunday  paytda  transport  vositasining  texnik  holatini  o‘rganish 

vazifasi  faqatgina  u  yoki  bu  nosozlikni  aniqlash  emas,  balki  bu 

nosozlik  yuzaga  kelishining  sababini  ochib  berishdan  ham  iboratdir. 

Avtotexnika  ekspertizasi  avtomashinaning  aniq  uzeli  yoki  agregati 

avariya  oqibatida  ishdan  chiqqanmi  yoki  avtomashinadagi  nosozlik 

ta’mirning,  texnik  xizmat  ko‘rsatishning  qoniqarsizligi,  zavodda  yo‘l 

qo‘yilgan  nuqson,  haydovchi  tomonidan  boshqaruvning  noto‘g‘ri 

usullari  qo‘llanilishi  yoki  boshqa  sabablar  natijasimi  degan  savolga 

javob berishi kerak. 

2.  Hodisaning  ayrim  detallariga  qarab,  uning  mexanizmini 

aniqlash.Ushbu  masalalarni  hal  etish  davomida  transport  vositalari 

harakatining tezligi, yo‘nalishi, trayektoriyasi, to‘qnashilgan joy, izlar 

hosil  bo‘lish  (putur  yetish)  mexanizmi  va  avariyaning  boshqa 

holatlari, ularning dinamikasi aniqlanadi. 

3.  Hodisada  ishtirok  etgan  transport  vositalari  haydovchilarining 

xatti-harakatlari.Ushbu xatti-harakatlarga ekspertiza haydovchi yo‘lda 

yuzaga  kelgan  vaziyatda  transport  vositasini  haydash  va  boshqarish 

usullaridan  qay  darajada  to‘g‘ri  yoki  noto‘g‘ri  foydalanganiga  baho 

beradi.  Ekspertiza  haydovchi  foydalangan  haydash  usullari  texnika 

xavfsizligi  talablariga  qay  darajada  mos  kelishi,  ushbu  vaziyatda 

avariyaning oldini olish uchun qanday usullar ko‘proq samara berishi 

mumkinligi  va  boshqa  shu  kabi  masalalar  haqida  ham  o‘z 

mulohazalarini bildirishi kerak. 

---

 

461 

qoplamalarining 

izlari 

(transport 

vositasini 

identifikatsiyalash 

maqsadida),  oynaning  siniq  bo‘lakchalari,  avariya  natijasida  uzilib 

tushgan  yoki  putur  etgan  detallar  va  uzellar  (bo‘laklanishning  umumiy 

chizig‘i  ma’lum  bo‘lsa,  bo‘lakchalardan  yaxlit  qism  yasash), 

avtomashinaning  turli  qismlarida  jabrlanuvchining  kiyim-kechaklaridan 

qolgan  izlar  (identifikatsiyalash  maqsadida)  bo‘yicha  trasologiya 

tadqiqotlari o‘tkaziladi. 

Hodisa  yuz  bergan  joydan  yashiringan  haydovchilarni  fosh  qilish 

maqsadida  identifikatsiyaviy  daktiloskopik  ekspertizalar  tayinlanishi 

mumkin.  Bunday  ekspertizalar  uchun  hodisada  ishtirok  etgan  transport 

vositasining  salonida,  uzellari  va  agregatlarida  topilgan  barmoq  izlari 

ob’ekt  sifatida  xizmat  qiladi.  Tergov  vaqtida  boshqa  kriminalistik 

ekspertizalar, xususan, haydovchilik guvohnomasida, yuk tashishga doir 

hujjatlarda,  transport  vositalarining  pasportlari  va  boshqa  hujjatlarda 

qalbakilik  belgilari  bor-yo‘qligini  bilish  uchun  hujjatlarning  texnik-

kriminalistik ekspertizasi tayinlash zarurati tug‘ilishi mumkin.