Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Ma’lumot uchun! Tanib oluvchiga odatda navbati bilan quyidagi 

savollar beriladi: 

Sizga  ko‘rsatilayotgan  shaxslar  (buyumlar)dan  qaysi  birini 

taniysiz? 

Agar  tanisangiz,  ularni  ilgari  qanday  sharoitlarda  ko‘rgan, 

eshitgan edingiz? 

Shu  ob’ektni  qanday  belgilari  yoki  xususiyatlari  bo‘yicha 

tanidingiz? 

Sizga  ko‘rsatilgan  boshqa  shaxslar  (buyumlar)ni  ilgari  uchratgan 

emasmisiz? 

---

 

298 

uni  tanib  olishi  mumkin  yoki  mumkin  emasligini  aniqlashga  qaratiladi. 

Oldindan so‘roq qilish tanib olish uchun ko‘rsatishning ajralmas tarkibiy 

qismi hisoblanadi. U, odatda, tanib oluvchiga aylanishi mumkin bo‘lgan 

shaxsni dastlabki so‘roq qilish bilan mos keladi, shu sababli, ob’ektning 

obrazi  unutilmasligi,  xotiradan  o‘chmasligi  uchun  uni  darhol  o‘tkazish 

tavsiya etiladi. 

Tanib  olish  uchun  ko‘rsatishdan  oldin  o‘tkaziladigan  so‘roqning 

xususiyati  shu  bilan  belgilanadiki,  uni  o‘tkazish  jarayonida  tergovni 

qiziqtirayotgan, ilgari kuzatilgan va xotirada qolgan ob’ektning obrazini 

jonlantirishga  qaratilgan,  shuningdek  so‘roq  qilinuvchiga  uning  o‘zi 

eslab  qolgan  belgilari  va  xususiyatlarini  aniqroq  tavsiflashga  yordam 

beradigan taktik usullar faol qo‘llanilishi lozim. 

Ob’ektni  tanib  olish  uchun  ko‘rsatish  to‘g‘risida  qaror  uni  so‘roq 

qilinuvchi  tomonidan  kuzatish  holatlariga,  kuzatuvchining  ruhiy  va 

jismoniy holatiga, kuzatish va eslab qolishga ta’sir ko‘rsatadigan boshqa 

omillarga baho berilgandan keyin qabul qilinadi. 

So‘roq  qilish  jarayonida  tanib  olinadigan  sub’ektning  belgilari 

haqida  aniq  tasavvur  hosil  qilish  –  ancha  og‘ir  va  sermehnat  jarayon. 

So‘roq  qilinuvchi  tanib  olinishi  lozim  bo‘lgan  odamning  tashqi 

alomatlarini  tavsiflayotganda,  tergovchi  unga  og‘zaki  portret  tuzish 

metodikasidan,  tashqi  ko‘rinish  tiplari  va  elementlaridan  iborat  tegishli 

ko‘rgazmali  qurollardan  foydalanishni  tavsiya  qilishi  lozim.  Tergovchi 

unga  o‘zi  kuzatgan  odamning  yuz  shakli,  peshonasining  balandligi, 

ko‘zlarining  rangi,  sochlarining  uzunligi  va  qalinligi,  ularning  rangi, 

turmak  turi  va  hokazolarni  eslashda  yordam  berishi  kerak.  Tashqi 

ko‘rinishning  mazkur  sub’ektni  individuallashtirish  imkonini  beradigan 

biron-bir belgisi e’tibordan chetda qolmasligi lozim.