O‘qitish materiallari to‘plami tarkibi

Tayanch iboralar:  
Lokal va pereferiya,Plug&Play,shina, USB, CD-ROM, DVD? PSI shinasi 
 
  
Lokal shinalar  
  
  
  
  Lokal va periferiya shinalari haqida so‗z yuritishdan oldin shina o‗zi nima degan savolga javob 
beraylik. Demak shina bu:  
1.Kompyuterning bir qismidan ikkinchi qismiga ma‘lumotlar uzatuvchi jismoniy vosita. eng 
yuqori o‗tkazish qobiliyatini ta‘minlash uchun, ko‗pincha shina paralell yotqizilgan ko‗p sonli 
liniyalarga egadir. Shu sababli, shinalarni yaratishda yassi kabellardan foydalaniladi. Odatda 
―shina‖atamasi ―ichki shina‖ ma‘nosida foydalaniladi. Bu shina kompyuterning barcha ichki 
tarkibiy qismlarini markaziy protsessor va xotira bilan ulaydi. Xuddi shunday, kengaytirish 
kartalarini protsessor va xotiraga kirishini ta‘minlashga mo‗ljallangan ―kengaytirish shinasi‖dan 
foydalaniladi. Ixtiyoriy shina ikki qismdan - manzil shinasi va ma‘lumotlar shinasidan tashkil 
topadi. Ma‘lumotlar shinasi ma‘lumotlarning o‗zini uzatsa, manzil shinasi esa ma‘lumotlarni 
qabul qilib oluvchi haqidagi axborotni uzatadi. Shinaning o‗lchamini (uning kengligini) bir 
vaqtning o‗zida uzatilayotgan ma‘lumotlar hajmi bilan belgilanadi. Masalan, 16-bitli shina 16bit 
ma‘lumotlarni uzatish imkoniga ega, 32bitli shina bo‗lsa-32-bitli ma‘lumotlarni uzatadi.  
2. Tarmoqlarda, mahalliy tarmoqning barcha qurilmalarini ulaydigan markaziy kabel. Uni xuddi 
shunday magistral deb ham atashadi.  
  
    Zamonaviy hisoblash tizimlari quyidagilar bilan tavsiflanadi:  

---

• 
mikroprosessorlar  (masalan,  Pentium  MP  qiymatlarni  64  razryadli  qiymatlar  shinasi 
bo‗yicha 528 Mbayt/s tezlik bilan berishi mumkin) va bazi bir tashqi qurilmalar (masalan, yuqori 
sifatli  raqamli  to‗liq  ekranli  videoni  tasvirlash  uchun  22  Mbayt/s  o‗tkazish  qobiliyati  kerak 
bo‗ladi) tezkorligining juda ham o‗sib ketishi bilan;  
• 
ko‗p  sonli  interfeys  amallarining  bajarilishini  talab  yetuvchi  (masalan,  Windows    da 
grafikani qayta ishlash dasturlari, multimedia) dasturlarning paydo bo‗lishi bilan.  
     Bu sharoitlarda, bir vaqtning o‗zida bir nechta qurilmalarga xizmat ko‗rsatuvchi kengaytirish 
shinasining o‗tkazish qobiliyati foydalanuvchilarning qulay ishlashi uchun yetarli bo‗lmay qoldi, 
negaki kompyuterlar o‗zoq vaqt «o‗ylanib qoladigan» bo‗lib qoldi.  
  Interfeyslarni ishlab chiqaruvchilar lokal shinalarni yaratish yo‗lidan bordilar, bu shinalar 
bevosita MP ning shinasiga ulanib, ular MP ning taktli chastotasida (lekin uning ichki ishchi 
chastotasida emas) ishlaydi va MP ga nisbatan ba‘zi tashqi tezkor qurilmalar: asosiy va tashqi 
xotira, videotizimlar va boshqalar bilan aloqani ta‘minlaydi.  
     
 Hozir  universal