O‘qitish materiallari to‘plami tarkibi

  
Qo„shimcha integral mikrosxemalar  
ShK ning tizimli shinasiga va MP ga tipik tashqi qurilmalar  bilan bir qatorda ba‘zi bir qo‗shimcha 
integral mikrosxemalar ulangan bo‗lishi mumkin; ular mikroprosessorning ish imkoniyatlarini 
kengaytiradi va yaxshilaydi: matematik soprosessor, xotiraga bevosita murojaat qilish nazoratchisi, 
kiritish-chiqarish soprosessori, uzilishlar nazoratchisi va b.   

---

   Matematik soprosessor qayd qilingan va ko‗chib 
yuradigan nuqtali ikkilik sonlar ustida, ikkilik 
kodlangan o‗nlik sonlar ustida amallar bajarishni 
tezlashtirish uchun, ba‘zi bir transsendent, shu jumladan 
trigonometrik funksiyalarni hisoblash uchun keng 
ishlatiladi. Matematik soprosessor o‗zining buyruqlar 
tizimiga yega va asosiy MP bilan parallel (vaqt bo‗yicha 
kelishilgan holda), lekin MP boshqaruvi ostida ishlaydi. 
Amallarni bir necha o‗n martalab tezlashtiradi. MP ning 
oxirgi modellari, 80486 DX MP dan boshlab, 
soprosessorni o‗z strukturasi ichiga olgan.  
    Xotiraga bevosita murojaat qilish nazoratchisi MP ni magnit disklardagi yig‗uvchilarni bevosita 
boshqarishdan holos yetadi, bu yesa ShK ning samarali tezkorligini jiddiy oshiradi. Bu 
nazoratchisiz  
TXqva TEQQ orasidagi qiymatlarni almashish MP registri orqali  
ikki qadamda, nazoratchi bor bo‗lganda yesa bir qadamda amalga oshiriladi qiymatlar bevosita, MP 
ni chetlab o‗tib, TXQ, va TEQQ, o‗rtasida uzatiladi.  
Kiritish-chiqarish soprosessori — MP bilan parallel ishlashi hisobiga, bir nechta tashqi qurilmalarga 
(displey, printer, QMDY, EMDY va b.) xizmat ko‗rsatganda kiritish-chiqarish jaraѐnlarini 
bajarishni juda tezlashtiradi; MP ni kiritish-chiqarish jaraѐnlarini qayta ishlashdan ozod yetadi, shu 
jumladan xotiraga bevosita murojaat qilish rejimini amalga oshiradi.  
    Uzilishlarning nazoratchisi ShK da muhim rol o‗ynaydi.  
    Uzilish — bir dasto‗rni bajarilishini hozirgi vaqtda yanada muhimroq boshqa dasto‗rni tezkor 
bajarish maqsadida vaqtincha to‗xtatilishidir.  
    Uzilishlar kompyuterni ishlashida doimo paydo bo‗ladi, shuni aytish yetarliki, ma‘lumotlarni 
kiritishchiqarishning hamma jaraѐnlari uzulishlar bilan bajariladi, 
masalan, taymerdan uzulishlar uzulish nazoratchisi tomonidan 
sekundiga 18 marta hosil qilinadi va xizmat ko‗rsatiladi (tabiiyki, 
foydalanuvchi ularni sezmaydi).  
    Uzilishlar quyidagilarga bo‗linadi:  
• 
kiritish-chiqarish  bazaviy  tizimidan  uzulishlar  ѐki  quyi  daraja 
uzulishlar;  
• 
operasion tizimdan uzulishlar ѐki yuqori daraja uzulishlari.  
Uzilishlar nazoratchisi uzulish jaraѐnlariga xizmat ko‗rsatadi, 
tashqi qurilmalardan uzulishga so‗rovni qabul qiladi, bu so‗rovni 
muhimlilik darajasini aniqlaydi va MP ga uzulish xabarini beradi. MP, bu xabarni olib, joriy 
dasto‗rning bajarilishini to‗xtatadi va tashqi qurilma so‗ragan uzulishning maxsus xizmat ko‗rsatish 
dasturini bajarishga o‗tadi.  
Xizmat ko‗rsatish dasturi bajarilgandan so‗ng uzilgan dasto‗rni bajarilishi qayta tiklanadi. Uzilishlar 
nazoratchisi dasturlanadigan hisoblanadi.