Компьютер вируслари ва вирусга қарши воситалар

4. 
Вирусларни пайқаш ва улардан ҳимоя қилиш дастурлари. Уларнинг ва 
тавсифлари. 
Компьютер вирусларини пайқаш, ўчириш ва улардан ҳимоя қилиш учун 
махсус дастурларнинг бир нечта турлари ишлаб чиқилган, улар вирусларни пайқаш 
ва йўқотиш имконини беради. Бундай дастурлар вирусга қарши дастурлар деб 
аталади. 
Вирусга қарши дастурларнинг қуйидаги турлари мавжуд: 
1)
дастур-детекторлар; 
2)
дастур-докторлар ёки фаглар; 
3)
дастур-тафтишчилар; 
4)
дастур-фильтрлар; 
5)
дастур-вакциналар ёки иммунизаторлар. 
Вирусга қарши дастурларнинг турлари 
 
 
 

 
 
 

 
 
Дастур-детекторлар маълум бир вирус учун тавсифли бўлган байтлар кетма-
кетлигини (вирус сигнатуралари) тезкор хотирада ва файлларда қидиришни амалга 
оширилади, ва вирусни пайқаганда мос хабарни беради. Бундай вирусга қарши 
дастурларнинг камчилиги шундаки, улар фақат бундай дастурларнинг ишлаб чиқув-
чиларига маълум бўлган вирусларнигина топа оладилар. 
Дастур-докторлар ёки фаглар, ҳамда дастур-вакциналар нафақатгина вируслар 
билан зарарланган файлларни топмасдан, балки уларни “даволайди” ҳам, яъни файлдан 
дастур-вирус танасини ўчирадилар, файлларни бошланғич ҳолатга қайтарадилар. Фаглар 
ўзининг ишини бошида тезкор хотирада вирусларни қиди-ради, уларни йўқотади ва фақат 
кейингина файлларни “даволашга” ўтади. Фаглар орасида ярим фагларни ажратиш 
мумкин, улар катта миқдордаги вирусларни қидириш ва йўқотиш учун мўлжалланган 
дастур-докторлардир. Aidstest, Scan, Norton Antivirus ва Doctor Web энг машҳур 
полифаглар ҳисобланадилар. Янги вируслар доимо пайдо бўлиб боришини инобатга олиб, 
дастур-детекторлар ва дастур-докторлар тезда эскирадилар, ва уларнинг версияларини 
доимо янгилаб бориш талаб этилади.