A. A. Xalikov, F. F. Umarov, A. U. Tursunboyev radiotexnika

UO‘K 621.396.67

KBK 32-08ya722

Kitobxon.Com

---

3

KIRISH

Radiotexnika fan va texnikaning keng sohasi bo‘lib, uning 

asosiy vazifasi elektromagnit to‘lqinlar yordamida ma’lumotni 

uzoq masofaga uzatish va uni qabul qilishdan iborat.

Hozirgi vaqtda radiotexnikaning turli tarmoqlari mavjud. 

Ular uzatilayotgan ma’lumot turi bilan farq qiladilar. Masalan, 

radiotelegrafi yada ma’lumotni uzatishda shartli telegraf signal-

lari ko‘rinishida, radiotelegrafi ya va radioeshi    irishlarda  to-

vush signallari ko‘rinishida, televideniyeda – harakatlanuvchi 

tasvirdan, radiolokatsiyada obyektlar koordinatalariga to‘g‘ri 

keladi.

Ma’lumot deganda xabarlarning biron-bir jarayondagi maj-

muasi, predmetning (obyektning) holati, uning fazodagi joy-

lashishi tushuniladi. Xabar uzluksiz yoki uzlukli (diskret) bo‘-

lishi mumkin. Ular tovush tebranishlari, telegraf kodi, harakat-

siz yoki harakatlanuvchi tasvir, obyekt koordinatalari haqidagi 

xarakterga ega bo‘lishi mumkin.

Ma’lumotni elektr usulida uzatish uchun:

a) uzatuvchi punktda xabarni elektr signalga o‘zgartirish ke-

rak (elektr signalni qisqacha signal deb ataymiz);

b) hosil qilingan signalni uzatish uchun  uzatuvchi va uni 

qabul qiluvchi punkt orasida aloqa liniyasi bo‘lishi kerak;

d) qabul qiluvchi punktda signalni xabarga aylantirish ke-

rak. 

Barcha o‘zgarishlar shunday amalga oshirilishi kerakki, bun-

da signal va xabar iloji boricha bir-biriga to‘g‘ri kelishi lozim. 

Shunda ma’lumot to‘g‘ri aks e  iriladi.

Elektr signallarning xarakteri  kuchlanish, tok, elektr kuch-

langanlik va magnit maydonining vaqt bo‘yicha o‘zgarishi bilan 

aniqlanadi. Bu o‘zgarishlar uzatilayotgan xabarni qaysidir belgi 

bo‘yicha ifodalashi kerak.

Signallar xabar bilan bir vaqtda ka   a bo‘lmagan elektromag-

nit energiyasini ham olib o‘tadi. Ammo signallar ka  a  quv-

vatdagi elektr manbalarini boshqarish imkonini beradi va bun-

da ularning energetik ta’siri nisbatan yuqori bo‘ladi.