Navoiy davlat pedagogika instituti umumiy tilshunoslik



Download 2,9 Mb.
Pdf ko'rish
bet252/339
Sana01.01.2022
Hajmi2,9 Mb.
#287529
1   ...   248   249   250   251   252   253   254   255   ...   339
Bog'liq
umumiy tilshunoslik

Epitet  (sifatlaSh).  Grekcha  so`z  bo`lib  izohlovchi  degan  ma‘noni  anglatadi.  Epitet  poetik 
izohlovchi.  U  boshqa  doimiy  aniqlovchilardan  ekspressivlik  hosil  qiliShi,  ko`chma  ma‘noda 
iShlatiliShi  bilan  farq  qiladi.  Predmet  sifatida  tasvirli,  obrazli  ifodalaSh  uchun  iShlatiladigan 
so`z. 
Uslubiy  epitetda  muallif  tasvirlanayotgan  narsa  Yoki      voqeaning  o`zi  zarur  hisoblangan 
tomonini ma‘lum nuqtai nazardan turib baholaydi. Masalan, 
Men bir qora tunda tug’ildi, 
Tug’ildimu Shu on bo`g’ildim. (Hamid Olimjon) 
O`xshatish-  bunda  ikki  narsa  Yoki      voqea  –hodisa  o`rtasidagi  o`xshashlikka  asoslanib 
ularning  biri  orqali  ikkinchisining  belgisi,  mohiyati  to`laroq,  bo`rttiribroq  ko`rsatiladi. 
O`xShatiShda quyidagi tushunchalar bo`ladi: 
1)  O`xshatilgan predmet
2)  O`xshatiladigan narsa;  
3)  O`xshatish asosi; 
4)  O`xshatish vositasi.  
 Ezgulikni asrang, olamda u ham 
Tojdor turna kabi bo`lmasin kamyob. 
...Hayoni asrangiz, kuymasin hayo 
OtaShga duch kelgan polapon misol.            (A. Oripov) 
Bu  misollarda  ezgulik  va  hayo  –o`xShatilgan  predmet,  turna  va  polapon  –o`xShatiladigan 
narsa, kamyob va otaShga duch keliSh–O`xshatish asosi, kabi va misol-O`xshatish vositasi.   
O`xshatish vositalari vazifasida  sifatida,  kabi, go`yo, huddi , misoli, singari, qadar, aynan;  
-day, -dek, -simon, -ona,- omus, - larcha, -chasiga kabilar iShlatiladi. O`xshatish chog‘iShtiriSh 
orqali ham ifodalanadi. Bunda O`xshatish vositasi iShtirok etmaydi. Masalan: 
Meni Shersiz, deding, yovlar quyondir, 


 
213 
Quyonlarning iShi senga ayondir.                    (Uyg‘un va I. Sultonov) 
Bu  misolda  o`xShatilgan  predmet  o`xShatiladigan  narsaga  hech  qanday  vositasiz  nisbat 
berilmoqda: Men –Sher bilan, yovlar- quyon bilan chog‘iShtirilmoqda.  
Ironiya  –yunoncha  bilib  bilmaganga  oliSh  degan  ma‘noni  bildiradi.  Bu  tropda  muallif 
voqeani  bamaylihotir,  jiddiy  holda  hikoya  qiladi,  ammo  so`zlarni  o`z  ma‘nosiga  nisbatan 
qarama-qarShi ma‘noda iShlatadi. Bu bilan o`zining biror kishi yoki   hodisa ustidan ustunligini 
ko`rsatadi.  Ironiya  Shunday  tropki,  sirtdan  qaralganda,  so`zlovchi  jiddiy  gapirayotganga 
o`xShaydi,  ammo  uning  tagida  kesatiq,  piching,  yaShirin  kulgi  yotadi.  Uyg‘un  va  Izzat 
Sultonlarning  ―AliSher  Navoiy‖  dramasida  Navoiy  hizmatkorga  nisbatan  Shunday  deydi: 
―Qo`rqma!  (uzukni  olib  tomoSha  qiladi)  Qimmatbaho  uzuk.  Katta  hizmatlar  evaziga  mukofot 
qilib bersa, arziydigan uzuk. Ma!‖   
Antifraza  –ironiyaning  bir  ko`riniShi  bo`lib,biror  Shahs  Yoki      predmetga  hos  bo`lgan  u 
Yoki      bu  xususiyat  kulgili  intonastiya  bilan  inkor  qilinadi:  Ertasiga  ellikboshi  Qobil  boboni 
boshlab qaynotasi –Egamberdi paxtafurushning oldiga olib bordi. Paxtafurush cholning holiga 

Download 2,9 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   248   249   250   251   252   253   254   255   ...   339




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish