F. O‟. Jo‟rayev, G‟. X. Karimov qishloq xo‟jalik ekinlarini sug‟orishda suv tejamkor texnologiyalardan foydalanish

Kogon tuman “Zodabek” fermer xo„jaligida olingan tajriba-tadqiqot  

natijalari. 

 

6 ga tajriba maydoni 

Variantlar 

Sarflanadigan suv 

miqdori, m

3

/ga 

Sarflangan o„g„it 

miqdori 

yil davomida, kg/ga 

Sug„orishlaar 

soni 

Jami suv 

sarfi 

o„rtacha 

m

3

/ga 

2 ga (

1 

ch

i yi

l)

 

 

2 ga (

2 

ch

i yi

l)

 

 

2 ga (

3 

ch

i yi

l)

 

 

CHirin

d

i 

Fosfo

r

 

 

K

ali

y

 

Az

ot

 

 

Nazorat 

variant 

(Bostirib 

sug‗orish) 

18000  18250  18120 

25-

30 

150-

160 

45-

55 

210-

250 

12 

18123 

Tomchilatib 

sug‗orish 

 

9750 

 

10125 

9900 

23-

27 

125-

135 

40-

45 

185-

195 

19 

9925 

Tuproq 

ichidan 

sug‗orish 

7650 

8100 

8200 

28-

35 

110-

125 

30-

35 

170-

180 

14 

7923 

Gold  sper  navli  olma  pakana  intensiv  bog‗ni  sug‗orishdaga  tajriba-

tadqiqotlari   3 yil davomida olib borildi. Tajriba-tadqiqotlaridan olingan natijalar 

shuni ko‗rsatdiki tuproq ichidan sug‗orish boshqa sug‗orish usullarga nisbatan suv 

va sarflanadigan o‗g‗it miqdorini maksimal darajada tejash imkonini berdi.                                     

---

45 

 

2.1-jadvaldan  ko‗rinib  turibdiki,  nazorat  variant  (bostirib  sug‗orish), 

tomchilatib  sug‗orish  va  tuproq  ichidan    sug‗orishlarni  o‗zaro  solishtirilib 

o‗rganildi.  Bir  yildagi  jami  o‗rtacha  suv  sarfi,  tajriba  dalasining  o‗rtacha  engil 

tuproqlarda, o‗z navbatida 

 

18123

 

m

3

/ga,

 

9925 m

3

/ga, va 7923 m

3

/ga  tashkil etdi. 

Bu  jarayonda  bostirib  sug‗orishga  nisbatan  tomchilatib  sug‗orishda  46  %  ga, 

tavsiya  etilgan  tuproq  ichidan  sug‗orishda  esa  57%  ga  suv  tejalishiga  erishilgani 

tajribalar yordamida o‗rganilib aniqlandi.  

Tuproq  ichidan  sug‗orish  tizimining  o‗ziga  xosligi  uning  bosim  ostida 

ishlovchi  suv  taqsimlovchi  doimiy  tarmoqdan  iboratligi  bilan  belgilanadi.  Ushbu 

tarmoq  me‘yordagi  suvni  uzluksiz  va  muntazam  ravishda  ko‗chatlarning  ildiz 

tizimi  qatlamlariga  to‗g‗rida-to‗g‗ri  me‘yordagi  o‗g‗it  aralashmasi  bilan  etkazib 

beradi.  Yer  ustidan  sug‗orishning  qariyb  barcha  usullarida  sug‗orish  jarayonida 

tuproqda suvga bo‗kish va sug‗orishdan keyin qurib ketish holatlari yuz beradi.   

Xulosa:  Mavjud  sug‗orish  texnologiyalarining  yutuq  va  kamchiliklari 

mavjud bo‗lib, kamchiliklarini takomillashtirish, suvni 40-50 % ga va energiyani 

30-40% ga tejamkor texnologiyaga o‗tish va suv tanqisligini oldini olish, mineral 

o‗g‗itlar  behuda  sarflamaslik  hisobidan  20-25  %  ga  tejash  va  bog‗larning 

hosidorligini  kamida  20-25  %  oshirishga  erishish  imkonini  berdi.  Tuproq  ichidan 

sug‗orishda  tavsiya  etayotgan  ishlardan  farqli  tomonlari  bo‗lib,  suv  tejamkor 

texnologiya  hisoblansada,  biroq,  tuproq  ichidan  sug‗orish  intensiv  bog‗larga 

qo‗llash  uchun  ishlab  chiqilmagan  va  bu  texnologiyani  biz  qo‗llamoqchi  bo‗lgan 

intensiv  bog‗larni  qo‗llash  hosildorligi  25-35  %  ga  oshirishi  bo‗yicha  tavsiyalar 

berilmagan.  

Shu sababli hozirgi kunda tez rivojlanib borayotgan sug‗orish texnologiyasi 

bu  tuproq  ichidan  sug‗orishni  turli  xil  qishloq  xo‗jalik  mahsulotlarini  etishtirish 

uchun maqbul variantlarini ishlab chiqishni taqozo etmoqda.