Maqsadi va vazifalari

To’ldiruvchi kod. Teskari kodning kichik (o’ng tomonda joylashgan) razryadiga 1 ni qo’shish yo’li 

bilan hosil qilinadi. Masalan:

 

 

---

Haqiqiy sonning formati 

Baytlardagi 

o’lchami 

Qiymatlarining 

diapazoni 

O’nli kasr aHamiyatga 

ega bo’lgan raqamlari 

soni 

Oddiy 

4 

10

-45

 .  10

38

 

7 yoki 8 

Haqiqiy 

6 

10

-39

 .  10

38

 

11 yoki 12 

Ikkilangan 

8 

10

-324

 .  10

308

 

15 yoki 16 

Kengaytirilgan 

10 

10

-4932

 .  10

4932

 

19 yoki 20 

Misol:  -193(io)  =  -11000001(

2

)  sonini  tarkibiy  ko’rinishda  shaxsiy  kompyuter  xotirasida 

razryadlar bo’yicha quyidagicha tasvirlanishi mumkin: 

Muqarrar vergulli formatda ishorasi bilan oddiy ko’rinishda: 

1.3-jadval  

 

 

Sonning 

Tartibi 

Mantissasi 

 

R

az

rya

d 

nom

er

i 

N

 

 

31 

30  29  28  27  26  25  24  23  22  21  20 

19 18 

17  16  15 

 

1 

0  

 

Son 

1 

0 

0  0 

1  0  0 

0 

1 

1  0 

0 

0  0 

0 

1 

0   

0 

0  

ASCII kodlari 

ASCII  (American  Standard  Code  for  Information  Interchange  -  axborotni  almashish  uchun 

ishlatiladigan Amerika stantart kodlari) belgili ma’lumotlarni tasvirlash uchun ishlatiladi. Ushbu 

standartga ko’ra asosiy va kengaytirilgan qismlardagi belgilar uchun mos kodlar berilgan. 

 

Zamonaviy axborot texnologiyalari ta’lim tizimida 

Bundan 3500 yil oldin Konfutsiy “eshitganimni yodimdan chiqaraman, ko‘rganimni eslab 

qolaman, mustaqil bajarsam tushunib yetaman”, degan ekan. Ta’limda informatsion 

hamda pedagogik texnologiyalarni qo‘llaganda o‘quvchi yoki talaba eshitish, ko‘rish, 

ko‘rganlari asosida mustaqil fikrlash imkoniyatiga ega bo‘ladi. Ta’lim jarayonida 

zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalangan holda darslarni tashkillashtirish 

uchun ma’lum bir shart-sharoitlar mavjud. 

Birinchidan, axborot resurslari bo‘lishi kerak. 

Bularga: 



 

Shaxsiy kompyuter; 



 

Proektor; 



 

Multimedia vositalari; 

 

Ushbu jadvaldan ko’rinib turibdiki, suzuvchi vergulli shaklda sonlarni tasvirlash katta 

diapazon oralig'ida sonlarni yuqori aniqlikda yozish imkonini yaratadi. 

---



 

Skaner (murakkab sxemalar va chizmalarni, negativ plyonkadagi tasvirlarni 

kompyutyerga o‘tkazish uchun); 



 

Raqamli fotoapparat; 



 

Videokamera (video konferensiyalar o‘tkazish va yana boshqa maqsadlar 

uchun); 



 

Printer, nusxa ko‘chiruvchi qurilma (tarqatma materiallarni qog‘ozga tushirish va 

ko‘paytirish va yana boshqa maqsadlar uchun) va boshqa resurslar kiradi. 

Ikkinchidan, maxsus dasturiy ta’minotlar mavjud. Ta’lim tizimida 

multimediya elektr

on o‘quv adabiyotlar, ma’ruzalar, virtual laboratoriya ishlari, har xil 

animatsion va yana boshqa ishlarni yaratishda kerak bo‘ladigan maxsus dasturlar 

hisoblanadi. 

Bu dasturlar juda ko‘p bo‘lib, misol uchun: animatsion roliklar yaratish uchun 

Macromedia F

lash MX dasturidan foydalaniladi. Multimediali taqdimot ma’ruzalarini 

yaratishda hammamizga ma’lum bo‘lgan Power Point va Macromedia Authorware 

dasturidan foydalaniladi. Elektron o‘quv adabiyotlarini yaratish davomida keng 

foydalaniladigan tahrir qiluvchi 

dasturlar ham mavjud bo‘lib, ulardan misol uchun. Adobe 

Photoshop dasturi orqali rasmlarni tahrir qilish, sifatini oshirish uchun foydalaniladi. 

AKT dasturlariga kirish 

AKT ni rivojlantirish uchun ishlatiladigan turli dasturiy ta’minotlar mavjud. Bular: 

Ms Word 

Ushbu dastur mantlarni qayta ishlash dasturiy ta’minotidir. Unda o‘qituvchilar tasvirlar va 

matnlar joylashtirilgan hujjatlar yaratishlari mumkin. 

Ms Excel 

Bu yirik formatli jadval bo‘lib, undan ma’lumotlarni jadval ko‘rinishida taqdim etishda 

foydalanish mumkin. 

Ms PowerPoint 

Microsoft Power Point dasturi yordamida yuqori darajali taqdimot ishlab chiqish va 

slaydlarni namoyish qilish mumkin. 

Photoshop 

Adobe Photoshop yoki oddiygina Photoshop, grafiklarni tahrir qiluvchi dasturdir (xuddi 

DPP taqsimlangan parallel qayta ishlash, tahririy-nashriy dasturidek). Photoshop 

dasturida yuqori darajali tasvirlar yaratish imkoniyatlari mavjud. 

Flash 

Flash dasturi multimedia dasturlarini yaratishda keng qo‘llaniladigan usuldir. Odatda, 

Flash animatsiyalar, reklamalar va veb sahifaning turli qismlarini hamda videoni veb 

sahifaga joylashtirish va Internet dasturlarini rivojlantirishda qo‘llaniladi. 

---

Movie Maker & Media Player 

Qulay kameralar yordamida tabiat hodisalari, jumladan, atrof-muhitning ifloslanishi va 

boshqa

lar rasmga olinadi, so‘ngra Movie Maker da tahrir qilinadi. Media Player 

yordamida esa filmni namoyish qilsa bo‘ladi. YUqorida keltirilgan Internet resursning bir 

qismi axborot va tasvirlarni yig‘ishda ishlatilishi mumkin.