Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

Ҳотиранинг бошқарув тизими функцияси - ҳотирадан самарали 
фойдаланишни таъминлаш учун операцион тизим қуйидаги функцияларни 
бажариши лозим: 
Физик ҳотирани аниқ бир соҳасида жараѐн адреслар тўпламини акс 
эттириш; 
Қарама-қарши жараѐнлар ўртасида ҳотирани тақсимлаш; 
Жараенлар адреслар майдонига рухсатни бошқариш; 
Оператив ҳотирада жой қолмаганда, ташқи ҳотирага жараѐнларни 
(қисман ѐки тўлиқ) юклаш; 
Бўш ва банд ҳотирани ҳисобга олиш. 
Ҳотира бошқарувининг энг оддий схемалари - дастлабки операцион 
тизимларда ҳотирани бошқаришнинг энг оддий методлари қўлланилган. 
Бошида фойдаланувчининг ҳар бир жараѐни асосий ҳотирага кўчирилиши 
керак бўлган, ҳотира узлуксиз майдонини банд қилган, тизим эса қўшимча 
фойдаланувчи жараѐнларга бир вақтнинг ўзида асосий хотирада жойлашиб 
турганича 
хизмат 
курсатади. 
Кейин 
―оддий 
свопинг‖ 
(аввалги 
тизимлардагидек, ҳар бир жараѐнни асосий хотирага жойлаштиради, аммо 
баьзи кўрсаткичларга асосан баьзи жараѐнлар обзорини асосий хотирадан
ташқи хотирага тўлиқ чиқаради ва уни бошқа жараѐн образи билан 
алмаштиради) пайдо бўлди. Бу турдаги схема нафақат тарихий қийматга эга. 
Ҳозирги вақтда улар ўқув-машқ ва илмий – тажриба моделли операцион 
тизимларида, шунингдек операцион тизим «тикилган» холда ўрнатилган 
компютерларда(embedded) қўлланилади. 
Қатьий белгиланган(фиксирланган) бўлимли схемалар - тезкор 
ҳотирани бошқаришнинг энг оддий йўли уни олдиндан(генерация босқичида 
ѐки тизим юкланиши вақтида) бир қанча қатьий белгиланган улчамдаги 
бўлимларга бўлишдан иборатдир.
Келиб тушаѐтган жараѐнлар у ѐки бу бўлимга жойлаштирилади. Шу 
сабабли физик адреслар майдонининг шартли бўлиниши юзага келади. 
Жараѐннинг мантиқий ва физик адреслари боғланиши уни аниқ бир 
бўлимга юклаш вақтида ѐки баьзан компилация вақтида юзага келади. 
Ҳар бир бўлим ўзининг жараѐнлар навбатига эга, ѐки ҳамма бўлимлар 
учун жараѐнлар глобал навбати мавжуд бўлиши мумкин. 
Бу схема IBM ОS/360 (MFT), DES РСХ-11 ва шунга яқин бошқа 
системаларда қўлланилган. 

---

III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАРИ 
56 
Ҳотирани бошқариш тизими жараѐнни хажмини баҳолайди, унга мос 
келувчи бўлимни танлайди, жараѐнни бу бўлимга юклайди ва адресларни 
созлайди. 
2.6. расмда фиксирланган бўлимли схемалар кўрсатилган:(а) навбати 
умумий бўлган жараѐнлар,(б)-алохида навбатли жараѐнлар 
Бу схеманинг камчилиги кўриниб турибдики, бир вақтда бажариладиган 
жараѐнлар сони бўлимлар сони билан чекланган. Бошқа муҳим камчилиги 
шундан иборатки,таклиф қилинаяпган схема, ички фрагментлашдан, яьни 
жараѐнга ажратилган, аммо ишлатилмаган хотира қисмини йўқотиш билан 
қаттиқ зарарланади. Фрагментация, жараѐн ўзига ажратилган бўлимни тўлиқ 
банд қилмаслиги ѐки баьзи бўлимлар, бажариладиган фойдаланувчи 
дастурлари учун кичик бўлганлигидан келиб чиқади.