Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

Жараѐнларни режалаштириш - хар гал, чегараланган ресурслар ва 
уларнинг бир нечта истеъмолчилари билан иш кўрилганда, масалан, мисол 
учун мехнат жамоасида маош фондини тақсимлаш дейлик, биз мавжуд 
ресурсларни истеъмолчилар ўртасида тақсимлаш билан шуғулланишимизга 
тўғри келади, ѐки бошқача айтганда ресурслардан фойдаланишни 
режалаштиришимизга тўғри келади. Бундай режалаштириш аниқ қўйилган 
мақсадларга (яъни, масалан, ресурсларни тақсимлаш хисобича биз нимага эга 
бўлмоқчимиз) ва бу мақсадларга мос ва истеъмолчи параметрларига 
таянадиган алгоритмларга эга бўлиши керак. 
Режалаштириш даражалари(уровни). (узоқ муддатли, ўрта муддатли, 
қисқа муддатли) - юқорида биз, хисоблаш тизимидаги икки хил 
режалаштириш: 
топшириқларни 
ва 
процессордан 
фойдаланишни 
режалаштириш хақида сўз юритган эдик. 
Топшириқларни 
режалаштириш 
жараѐнларни 
узоқ 
муддатга 
режалаштириш 
сифатида 
фойдаланилади. 
У, 
тизимда, 
унинг 
мультидастурлаш даражасини, яъни бир вақтнинг ўзида мавжуд бўлган 
жараѐнлар сонини аниқлаб, жараѐнларни юзага келишига жавоб беради. Агар 
тизимнинг мультидастурлаш даражаси доимий бўлиб турса, компьютердаги 
жараѐнлар ўртача сони ўзгармайди, у холда янги жараѐнлар фақат олдин 
юкланганлари тугаллангандан кейин пайдо бўлади. Шунинг учун хам узоқ 
муддатга режалаштириш кам ишлатилади чунки, янги жараѐнлар пайдо 
бўлиши орасида ўнлаб минутлар ўтиши мумкин. 
Процессордан фойдаланишни режалаштириш, жараѐнларни қисқа 
муддатга 
режалаштириш 
сифатида 
фойдаланилади. 
У, 
масалан, 
бажариладиган жараѐннинг киритиш –чиқариш қурилмалари ѐки вақтнинг 

---

III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАРИ 
50 
маълум интервали тугаллангандан сўнг амалга оширилади. Масалан у, хам 
қисқа муддатли режалаштириш 100 миллисекундда бир марттадан кам 
амалга оширилмайди. 
Баъзи хисоблаш тизимларида, унумдорликни ошириш учун, қисман 
бажарилаяпган жараѐнни оператив хотирадан дискка вақтинча жўнатиш ва 
кейинроқ эса уни бажарилишини давом эттириш учун орқага қайтариш 
мумкин. 
Бундай 
процедура 
раswapping, 
яъни 
таржимада 
―ўтказиш(перекачка)‖ни билдирса хам, таржимасиз ―свонинг‖ термини 
ишлатилади. Жараѐнлардан қайсисини ва қачон дискка ва орқага қайта 
ўтказишни, одатда, жараѐнларни режалаштиришнинг қўшимча даражаси –
ўртача муддатли режалаштириш ѐрдамида амалга оширилади.