Mikrobiologiyada laboratoriya mashg’ulotlari

SUVDAGI MIKROORGANIZMLARNI MIQDORINI  
ANIQLASH 
Mashg'ulotni o'tish tartibi:  
1.  Oqar suvdan 1:1000 konsentrasiyada eritma tayyorlanadi. 
2.  Vodoprovod suvidan 500 ml namuna uchun suv olinadi. 
3.  Suvdagi  mikroorganizmlarni  umumiy  miqdorini  aniqlash 
uchun 1 ml suyultirilgan hamda suyultirilmagan holidagi vodoprovod 
suvidan oziqa muhitiga ekiladi. 
4.  Vodoprovod (300 ml), oqar va turg'un suvdan (10 ml) 1:100 
konsentrasiyadagi koli-titrini aniqlanadi. 
Kerakli asboblar va reaktivlar: Sterillangan Petri likobchalari, 
Qattiq  oziqa  muhiti  solingan  Petri  likobchalari,  9  ml  dan  sterillangan 
suv  solingan  probirkalar,    15  ml  dan  suyultirilgan    suv  solingan 
probirkalar,  100-500  ml  dan  oqar  va  turg'un  suv  solingan  kolbalar, 
sterillangan    kolbalar.  Mikroskop.  Pinsetlar,  sterillangan  membranali 
filtrlar, Zeyts filtri. 
  
Suvdagi    mikroorganizmlarning  umumiy  miqdorini  aniqlash 
uchun 1 ml suvni Petri likobchasiga ekilib, hamda qattiq oziqa muhiti 

---

 
55 
ustida  hosil  bo'lgan  mikroorganizmlarning  miqdori  orqali  aniqlanadi. 
Buning  uchun  tekshirilayotgan  suvni  ifloslanish  darajasiga    qarab 
sterillangan    vodoprovod  suvi  bilan  suyultiriladi.  Odatda  suyultirilish 
1:10 dan 1:1000 gacha konsentrasiyada suyultiriladi. 
 Tekshirilayotgan  suvning  1  ml  ni  (yuqori  konsentrasiyaligidan 
boshlab) sterillangan Petri  likobchalariga (2 ta) solib,   uning ustidan 
eritilgan,  45ºS  ga  sovitilgan  qattiq  oziqa  muhiti  quyiladi  va 
aralashtirilib, 37ºS haroratda 24 soat to'ntarilgan  holda qo'yiladi. Toza 
suvni esa suyultirilmagan holda ekiladi. 
 Inkubasiya 
davrini 
o'tagach, 
o'sgan 
koloniyalarni 
lupa 
yordamida  sanaladi  va  har  bir  koloniyani  Petri  likobchasining  orqa 
qismiga siyoh bilan belgilanadi.  Bundan tashqari hisob  kamerasidan 
ham foydalanish mumkin. 
 O'sgan  koloniyalar  miqdori  ma'lum  konsentrasiyada  ekilgan 
suvdagi  mikroorganizmlar  miqdoriga  bog'liq.  Har    bir  Petri 
likobchasida    o'sgan  koloniyalarning  o'rtacha  miqdorini  aniqlash 
uchun  koloniyalar  soni  sanalib,  ularga  tegishli  bo'lgan  konsentrasiya 
soniga  ko'paytirish  kerak.  Petri  likobchalarini  alohida  sanalib 
qo'shiladi, so'ngra ikkiga bo'linadi. 
 Ekilgan  suvning  ichak  tayoqchasi  topilgan  eng  kam    miqdori 
suvning koli-titri deb hisoblanadi. 
 
 
 
Suvning kolititrini aniqlash 
Ichak  tayoqchasi 
 
 Filtrlovchi  membranalar  yordamida  ham  suvning  koli-titri 
aniqlanadi: 
filtrlovchi 
membranalar 
mayda 
teshikli, 
yupqa 
pitrasellyulozadan tayyorlangan va oq qog'ozga o'xshaydi.  Ko'pincha 
amaliy  ishda  3-nomerli  filtrdan  foydalaniladi.  Bu  filtrlar  Zeyts 
apparatiga  joylashtirilib  sterillanadi.  So'ngra  tekshiriladigan  suvning 

---

 
56 
ma'lum  miqdori  (300  ml)  filtrlanib,  keyin  filtrlanuvchi  membranalar  
Zeyts  apparatidan  olinib,  tepaga  qaratib  qattiq  oziqa  muhitli  Petri 
likobchalariga  yoyib  qo'yiladi  va  termostatga  qo'yiladi.  Agar  
filtrlangan  suvda  ichak  tayoqchasi  bo'lsa,  ertasiga  ularga  xos    qizil 
koloniyalar ko'rinadi. Bunday  koloniyalar sanalib, Eykman oziqasiga 
ekib  43ºS  issiqlikda  o'stiriladi.  Unda  ham  ichak  tayoqchasi  borligi 
aniqlansa, olingan natijaga ko'ra suvning koli-titri aniqlangan bo'ladi.  
Masalan,  300  ml  suvni  filtrlanganda  filtrlovchi  membranada 
ichak    tayoqchasiga  xos  3  ta  qizil    koloniya  o'sib  chiqsa,  demak  100 
ml suvda bitta ichak  tayoqchasi borligi, ya'ni suvning koli-titri 100 ml 
ekanligi ma'lum bo'ladi. Suvning koli-titri qancha kichik bo'lsa, u suv 
shuncha ko'p ifloslangan, koli-titri qanchalik katta bo'lsa, suv shuncha 
toza hisoblanadi. 
Suvdan  olingan  namunalar  Petri  likobchasidagi  agarli  oziqa 
muhitiga  ekiladi.  Buning  uchun  suv    10
-2
,  10
-1
  marta  suyultirilgan  va 
sterillangan  namunalar  ishlatiladi.  Petri  likobchasidagi  unib  chiqqan 
mikroorganizm koloniyalarining hisobi olinib, so'ngra bu olingan son 
suvni  suyultirilganligini  darajasiga  ko'paytiriladi  hamda  o'rtacha 
miqdori 
hisoblab 
topiladi. 
Suvning 
sifati 
1 
ml 
suvdagi 
mikroorganizmlar  miqdoriga qarab aniqlanadi: 
100 gacha bo'lsa - toza suv, 
100 dan 500 gacha bo'lsa - o'rtacha ifloslangan, 
500 dan ortiq bo'lsa - iflos suv.