Mikrobiologiya va immunologiya

 
 
 

---

41 
 
HAVO-TOMCHI INFEKSIYA  QO‘ZG‘ATUVCHILARI. 
Bo‘g‘ma, ko‘kyo‘tal va parako‘kyo‘talni laboratoriyada tashhislash. 
Bo‘g‘ma-o‘tkir  infeksion  kasallik  bo‘lib,  havo  o‘tuv  yo‘llarini,  ayniqsa 
xalqumni,  kamdan  –  kam  hollarda  teri  qatlamini  yallig‘lanishi  bilan  kechadi. 
Bo‘g‘ma  kasalligi  kasal  odam  uchun  xavfli,  chunki  havo  o‘tuvchi  yo‘llarini 
mahalliy  yallig‘lanishi  kattakon  shish  bilan  kechadi  va  bemorni  bo‘g‘ilishiga  olib 
keladi.  Qo‘zg‘atuvchidan  ajraladigan  oqsil  toksini  esa,  nafaqat  qo‘zg‘atuvchilar 
ko‘paygan  joyda  to‘qimalar  nekrozini  chaqirib,  balkim  qonga  ham  so‘rilib,  ichki 
azolarni  og‘ir  jaroxatlanishiga,  ayniqsa  miokard,  nerv  va  endokrin  sistemalarini 
jarohatlanishiga,  balkim  bemorni  o‘limiga  ham  olib  kelishi  mumkin.  Bo‘g‘ma  - 
atrof  muhitdagilar  uchun  xavfli  kasallik,  chunki  o‘ta  tez  tarqaluvchan  kasallik 
hisoblanadi.  Havo-tomchi  yo‘li  orqali  yuqadi,  shuning  uchun  unga  o‘z  vaqtida 
tashhis  qo‘yib,  bemorlarni  alohida  ajratib,  ularni  kasalxonaga  yotqizish  muhim 
ahamiyatga 
ega. 
Bo‘g‘mani 
laboratoriyada 
tashhislash 
shart, 
chunki 
qo‘zg‘atuvchini  asosiy taksonomik belgisi, uning toksigenligi hisoblanadi. Toksin 
borligini faqat laboratoriya  sharoitida aniqlash mumkin. 
Bordetellalar  yosh bolalar infeksion patalogiyasida  muhim rol o‘ynaydi. 
Ular nafas olish yo‘llari shilliq qavatlarida parazitlik qilib, ko‘k yo‘talni, parako‘k 
yo‘talni,  bronxoseptik  kasalliklarni,  URV4  turi  bo‘yicha  respirator  infeksiyani 
chaqiradi. 
Ko‘kyo‘tal  -  yosh  bolalarni  kasalligi  bo‘lib,  eng  yuqori  o‘lim  darajasi, 
bolalarni  birinchi  yil  hayotida  qayd  qilinadi.  Kasallik  tez  tarqalgan  bo‘lib,  havo-
tomchi  yo‘li  orqali  o‘tadi,  og‘ir  kechadi,  spazmatik  yo‘tal  tutishi  bilan  kechadi 
(tovush xo‘rozni qichqirishiga o‘xshaydi, shu erdan kasallik nomi kelib chiqadi, fr: 
coqueleche-xo‘roz),  hamda talvasa, apnoe  zo‘rayishi, MNS  funksiyasini buzilishi, 
bronxoektazlar  va  boshqa  og‘ir  asoratlar  ko‘rinishida  kechadi.  Ko‘kyo‘talni 
laboratoriyada  tashhislash,  ayniqsa  uning  atipik,  noaniq  klinik  shakllarini,  xuddi 
shunday  simptomlarni  chaqiruvchi,  lekin  birmuncha  engil  shaklda  keluvchi 
parako‘kyo‘taldan farqlash maqsadida qo‘yiladi.