Қадими Шарқ ва Ғарб фалсафаси вужудга

87
Аль-Кинди фалсафаси
Просубстанциялар хакида 
таълимот
Дунёни билиш гояси
Аль-Кинди фалсафаси мухимлиги
Аль-Кинди
просубстанцияларга 
куйидагиларни киритган
Материя;
Борлик.
Харакат;
Шакл;
Вакт;
Аль-Канди илмнинг уч 
боскичини келтирган
Мантикий ва математик;
Таббиий илм;
Метафизию
(фалсафий).
Аль-Канди арабларни учун 
қадимги юнон фалсафаси, хусусан, 
Аристотель фалафаси билан таништирди. 
Аль-Канди ўзининг субстанция
ҳақидаги таълимтотини илгари сурди. 
Аль-Киндий ортодоксал ислом схоластлари 
– мутакаллимлар инкор қилган 
оламни инсон ақли билан 
билиш мумкинлигини тан олди. 
Ҳақиқий билимни 
эгаллашнинг учта босқичини асослади. 
Шарқ фалсафасида аристотелизм 
анъаналарига асос солди, 
Шарқ перипатезмини илгари сурди ва
уни Европа ва Осиёдаги энг илғор
ғояларидан бири бўлишига 
ҳиссасини қўшди. 

---

88
Абу Наср Форобий (870-950)
Асосий асарлари:
“Китоб-ул хуруф”,
“Фозил одамлар шаҳри”
“Фан ва санъатнинг 
ўзига хос хусусиятлари»
Таълимоти: 
Назарий (мантиқ, фалсафа, 
табиий фанлар) ва 
амалий (ахлоқ, сиёсат)
фанларни фарқлаган
Фалсафа инсонга борлиқнинг 
моҳиятини тушуниш имконини беради. 
Борлиқ «ягона» ва айни вақтда
«кўп»дир. Борлиқнинг мазкур ҳолати
эманация, яъни «ягона» муҳитдан 
борлиқнинг турли муҳитлари 
келиб чиқиши маҳсулидир
Форобий борлиқнинг биринчи сабаби 
ва ҳаракат манбаи сифатида
Худо мавжуд деб ҳисоблаган
бўлса-да, унинг фалсафаси 
билиш ва борлиқнинг мураккаб
масалаларини ечишга 
интилиш билан тавсифланади. 
Файласуф борлиқнинг ҳолатларини, унинг 
шаклларини: оддий элементлар – ҳаво, олов, ер, сувни;
шунингдек минераллар, ўсимликлар, ҳайвонлар, инсон ва осмон
жисмларини синчиклаб ўрганади. 

---