Қадими Шарқ ва Ғарб фалсафаси вужудга

30
Асосий қарашлари
Барча нарсаларнинг бошланғич асоси сонлар деб ҳисоблаганлар 
(воқеликдаги барча нарсаларни ва воқеаларни сонларга боғлаш ва сонлар 
ёрдамида ўлчаш мумкин);
Оламни сонлар орқали билишни ҳимоя қилганлар (сонлар орқали билишни 
ҳиссий идрок орқали билиш деб билганлар);
Бирликни барча нарсаларнинг майда зарраси деб ҳисоблаганлар;
Оламнинг диалектик бирлигини кўрсатувчи «протокатегорияларни» 
ажратишга ҳаракат қилганлар (тоқ-жуфт, ёруғ-қоронғу, тўғри-қийшиқ, ўнг-
сўл ва ҳ.к.).

---

*
31
Бу мактабнинг машҳур 
файласуфлари
Асосий қарашлари
Парменид;
Элейлик Зенон;
Самослик 
Мелисс
Билиш муаммоларини ўрганганлар;
Ҳиссий билиш ва олий руҳий билишни 
ажратадилар (фикр);
Монизм тарафдори бўлганлар-турли 
ҳодисаларнинг ягона бошланғич асосдан 
пайдо бўлганлигини тан оладилар;
Барча нарсалар ғояларнинг моддий ифодаси 
деб ҳисоблаганлар (идеализмнинг 
бошловчилари бўлганлар).

---

32
Суқрот (милоддан аввалги 469-399 й). Софистикага алоқадор 
файласуфлардан бири.
Хусусиятлари
Суқрот фаолиятининг тарихий 
аҳамияти
Суқрот йирик фалсафий асарларни яратмаган 
бўлсада, тарихга буюк колемист, (баҳсга чорловчи) 
донишманд, файласуф-педагог сифатида ном 
қолдирган.
Билимни тарқатишга, фуқароларнинг 
маърифатли бўлишга хайриҳоҳ бўлган;
Суқрот яратган ва қўллаган асосий метод 
«майевтика» номини олди. Унинг моҳияти шундаки, 
мантиқий усуллар, қарши саволлар ёрдамида 
суҳбатдошни ҳақиқатни мустақил топишга 
йўналтириш.
Инсониятнинг азалий муаммолари 
яхшилик ва ёмонлик, муҳаббат, ҳалоллик 
ва шу кабиларга жавоб излаган;
Суқрот ўз фалсафасини ва маърифий ишларини 
майдонларда халқ орасида очиқ мулоқот тарзида олиб 
борган диалог мавзулари ўз даврининг долзарб 
муаммолари ҳатто ҳозирги кунда ҳам аҳамиятини 
йўқотмаган, яхшилик; ёмонлик; муҳаббат; бахт; 
ҳалоллик ва шу кабилар бўлган. 
Ҳозирги замонда кенг қўлланиладиган 
«майевтика» методини яратган;
Ҳақиқатга эришишнинг диалектик 
методини яратди-уни эркин баҳсда 
эгаллаш мумкинлигини исботлаган;
Ўз ишининг давомчилари шогирдларини 
тарбиялади (масалан, Платон) қатор 
«Суқрот мактаблари» бошида турган.

---