Opera janrining vujudgakelishi va rivojlanishi



Download 11,92 Mb.
Pdf ko'rish
bet53/129
Sana31.12.2021
Hajmi11,92 Mb.
#277163
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   129
Bog'liq
musiqa tarixi maruza matni (1)

Fortepiano ijodi 
        Fortepiano  sonatas!  Betxoven  uchun  o'y  va  hissiyotlari,  uning  badiiy  intilishlari  va 
izlanishlarini  bevosita  ifodalashda  eng  qo'l  kelgan  shakllardan  biri  edi.  Fortepiano 
sonatalarini  kompozitorning  «ijodiy  laboratoriyasi»,deb  ham  atashgan,  unda  bo'lajak 
katta  asarlarning  obrazlari  tug'ilgan.Betxovenning  fortepiano  sonatalari  o'ziga  xos  va 
dadilligibilan 
namoyon 
bo'lgan 
holda 
ulardan 
hech 
qaysi 
biriga 
tajribaviytugallanmaganlik tavsifi xos emas. Betxovenning har bir sonatasi- aniq shakl va 
yorqin  mavzuga  ega,  tugallangan  yuksak  badiiyasardir.  Betxoven  uchun  xos  bo'lgan 
mavzular,  ularni  bayon  etish  va  rivojlantirish  uslubi,  sonata  shaklini  dramatik  tarzda 
talqin  etish,  yangi  tembr  xususiyatlari  ilk  marotaba  fortepiano  sonatalarida  namoyon 
bo'ldi. 
        Uchinchi  («Qahramonoma»)  simfoniyaning  yaratilish  vaqtidaBetxoven  yigirmata 
fortepiano  sonatalarining  muallifi  edi,  ularningaksariyati  Betxoven  uslubining  yorqin 


80 
 
namunalaridir: Patetiksonata, sonata op. 26, As-dur motam marshi bilan, «0ydinsonata»si 
op. 27 N° 2, «Pastoral sonata» op. 28, D-dur, rechitativbilan sonata op. 31 d-moll.1822-
yilda  Betxoven  o'zining  32-sonatasini  yozdi,  undankeyin  To'qqizinchi  simfoniyasi, 
«Tantanali  messa»  yaratildiki,ularda  so'nggi  fortepiano  asarlarida  kashf etilgan obrazlar 
o'zrivojini 
davom 
ettirdi.Ijodining 
turli 
davrlarida 
yaratilgan 
fortepiano 
sonatalaridagikatta  o'zgarishlar  Betxoven  musiqiy  tafakkuridagi  yangi  yutuqlarga  mos 
kelardi.  Sonata  turkumining  talqini,  yozish  uslubi,  musiqiyobrazlar  tavsifidagi 
o'zgarishlar  mana  shundandir.Ilk  sonatalarda  sonata  turkumining  uch  va  to'rt  qismli 
tuzilganmalario'rtasida  beqarorlik  kuzatiladi.  50-opuslardan  boshlab,  turkumniyanada 
ixchamlashtirish, ikki qismli sonatalar yaratishgaintilish sezilib turadi. 
Keyingi  sonatalarda  polifonik  shakllar  va  rivojlantirishningpolifonik  usultari  paydo  bo 
'ladi.Jahon fortepiano musiqasi tarixida Betxovenning 1-sonatasidanoxirgi sonatasigacha 
bo'lgan  yo'l  butun  bir  davrni  tashkilqiladi.  Klavesin  ijrochiligi  san'ati  bilan  bog’liq 
bo'lgan  sodda  klassik  fortepiano  uslubidan  boshlagan  Betxoven  o'zining  so'nggi 
sonatalarini zamonaviy royal uchun  yozdi, bu cholg'u sadolanish diapazonini oxirigacha 
kengaytirdi.  O'zining  original  fortepiano  uslubini  yaratib,  Betxoven  o'sha  paytgacha 
ma'lum bo'lmagan chetki registrlarning ifoda-viy xususiyatlarini ochib berdiki, bu bilan u 
keng havoyi makon taas"surotini yaratdi. U kuyni-quyi registrlarga o'tkazib, quyi, o'rta va 
yuqori  registrlarning  ohangdorlik  (kuy)  ahamiyatini  muvozanatga  keltirdi.  Pedalning 
turli-tuman  tarzda  ishlatilishi  fortepiano  sadolanishidagidinamik  va  turfa  rangligini 
orttirdi. Turli xil xususiyatlarga boy faktura, qudratli akkordlar, tembrli cholg'u uslublari, 
ko'p sonli passajlar ulqan ma'noli ahamiyatga ega. Bularningbarchasi — yangi fortepiano 
uslubining tarkibiy qismlaribo'lib, u XIX asr buyuk pianinochilari ijodida rivojlantirildi. 

Download 11,92 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   129




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish