O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari



Download 7,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/330
Sana31.12.2021
Hajmi7,53 Mb.
#276937
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   330
Bog'liq
Xrestomatiya (2) unlocked

D iodor  (er.  avv.  I   asrda  yashagan)  Sitsiliya  orolidagi  A g ira  
shahrida  yashagan.  Tarixchi  o 'ltiz  y il  davom ida  40  kitohdan  iborat 
“Tarixiy k u tu h x o n a ”  (bizgucha  lining  14  la  k ilo b iy e lih   kelgan)  ustida 
ishlagan.  Ilk kitoblarda Misr,  Bobil,  O suriya tarixi bayon qilingan.
30.  Misr  asosan  [shimoldan]  janubga  yastanib  yotadi  va  k o ‘p 
darajada  tabiiy  mustahkamlangani  va  mamlakatning  g o ‘zalligi  bilan 
[Rim]  imperiyasining  boshqa  joylaridan  ortiq.  G ‘arbdan  u  yovvoyi
6


hayvonlar to 'la   bo'lgan,  katta  kenglikka  cho'zilib  ketgan  Liviya clio'Ii 
bilan  liimoya  qilingan. 
Mamlakatning  sharqqa  qaragan  qismlarida 
daryo  bilan  himoya  qilingan,  boshqalari  “tubsiz”  deb  ataladigan  sahro 
va  boiqoqli jo y lar bilan  o ‘ralgan.
3 1. To‘rtinchi  tomon, uni  himoya qiladigan  hech qandav  pristanga 
ega  bo'lm agan 
Misr  O 'rtayer  dengizi 
bilan  butunlay  yuviladi.  Bu 
dengiz  qirg‘oqlari  bo'ylab suzish  o 'ta  davomiy,  qirg‘oqqa tushish juda 
qiyin. 
Liviyadagi  Paretoniyadan  Kelesiriyadagi  lopigacha  deyarli 
besh  ming  stadiya  masofada  Farosdan  boshqa  xavfsiz  gavan  y o ‘q. 
Bundan  tashqari,  Misrning  deyarli  barcha  qirg'oqlari  yonida  suvga 
yashiringan jovni  bilmay.  suzib  keladiganlar  ilg'amaydigan  yerning 
torq u m li  tasmasi  turadi...
Shunday  qilib,  Misr 
barcha  tomondan  tabiatning 
o'zi  bilan 
mustahkam langan...
Uning  tasviri  uzunchoq:  u  ikki  ming  stadiyali  qirg‘oq  b o ‘yi 
yoMagiga  ega.  Materik  ichkarisiga  qariyb  olti  ming  stadiy  cho'zilib 
ketadi.  Endi  daryoning  tabiati  va  mamlakatning  alohida  tomonlari 
to'g'risida  hikoya  qilamiz...
32. Nil  Misrga  kirib, kengligi o ‘n  kenglikga yoki  kamroq  stadiyaga 
ega. T o'g'ri  y o'nalish  bo'y icha oqmavdi,  liar xil  burilishlar  hosil  qilib 
oqadi,  ba’zan  sharqqa  buriladi,  ba'zan g'a rbga,  b a ’zida  hatto  janubga 
goho  orqaga  qaytganday,  chunki  daryoning  liar  tomonidan  to g 'la r 
qirg'oq  bo'yicha  katta  masofaga  cho'zilib,  daralar  bilan,  jarliklar  va 
tor daralar bilan  kesilib,  ularga  kirib,  daryo  orqa yo'nalishga  tekislik 
icliidan  va yetarlicha janubga  oqib,  yana  tabiiy  oqimiga  qaytadi.
Bu  daiyo  boshqalardan  ancha  katta  bo‘lsa-da,  “katarakt”  deb 
atalgandan  tashqari,  hammasidan  tincli  va  silliq  oqadi.  Chunki  uzun- 
ligi  o'n  stadiya  boMgan  torlikda  turgan  va  qoyalar  bilan  o'ralgan, 
hammasi  notekis va  tik  tushgan,  shu  bilan  birga,  k o'p katta qoyalarga 
o'xshash  toshlar  bo'lgan  qandaydir  jo y   bor.  Nilning  to'la  suvligi 
vaqtida,  qachonki,  barcha  qoyalar  va  toshli  joylar  to ‘la  suv  bilan 
yashiringanda,  b a ’zilar ostona  orqali  oqim  bo ‘yicha  pastga  qarama — 
qarshi  shamolni  tutib  suzadi;  oqim  bo'y icha  yuqoriga  hech  kim  suza 
olmaydi,  qaysiki,  daryoning  kuchi  insonning  har qanday  kashfiyotini 
ycngadi.  Shunday  ostonalar  k o ‘p  sonli,  lekin  ulatning  eng  kattalari 
I  liopiya  va  Misr chegarasida.
34.Delta  tuzilisiii  bo'yicha  Sisiliyaga  o'xshaydi.  Har  bir  tom on i
7


750  stadiya  uzunlikga  ega,  dengiz  yuvadigan  asosi  esa  -   1300  sta- 
diya.  Bu  orol  odamlar  tomonidan  bunyod  qilingan  k o ‘pgina  kanallar 
bilan  b o i in a d i  va  Misrda  eng  ajoyib  jo y   hisoblanadi.  Chunki  daryo 
c h o ‘kindilaridan  hosil  b o ‘lib,  sug'orilgani  uchun  u  k o ‘pgina  va  turli 
xil  ne'matlarni  ishlab  cliiqaradi.  Har  yili  toshib,  daryo  yangi  loyqa 
olib  keladi  ...  Nil  tinch  oqadi  va  o ‘zi  bilan  ko ‘p  turli  xil  tuproqni 
olib  keladi,  shuning  uchun  past joylarda  botqoqliklar  va  unumdor 
botqoqlar hosil  boMadi...
Nil  Misrning  quyi  qismida  k o'p  qismlarga  boMinib,  Delta  tas- 
virini  tashkil  qiladi.  Uning  tomonlari  daryotiing  eng  chekkalaridagi 
shoxobchalaridan  hosil  qiladi,  daryo  oqimini  qabul  qiladigan  dengiz 
asos  b o ‘lib  xizmat  qiladi.  Nil  dengizga  yetti  bosh  bilan  quyiladi, 
ulardan  sharqqa  tomon  birinchisi  Pelusiy,  ikkinchisi Tin it  deb ataladi, 
keyin  boshqa  quyilishlar  boradi:  Mendess,  Fatniy,  Sebennit,  Bolbitin 
va  oxirgisi  -   Kanop  (b a’zilar  uni  Gerak -   leotiy  deb  ataydilar)  kabi 
boshlar mavjud.
36.  Nil  toshqini  ajoyib  k o ‘rinadi.  Chunki  boshqa  barcha  daryolar 
yozgi  quyosh  turishi  vaqtida  qayta  boshlaydi,  yozning  keyingi  vaqtida 
yanada  sayozlasha  boshlaydi,  shunda  faqat  bitta  u  k o ‘tarila  boshlab, 
kundan 
kun  shunday  ko'payadiki, 
oxirida 
deyarli  butun 
Misrni 
suvga  bostiradi.  Ana  shunday  tarzda  u  eski  holatiga  qaytadi,  o ‘zini 
eski  holatiga  qaytmagunicha  tengvaqtda  pasayaveradi.  Shunday qilib, 
mamlakat  tekislik  xususiyatiga  ega  va  shaharlar va  qishloqlar  sun’iy 
balandlikda yotadi.  Bu  ko'rinish  Kiklad orollarini  eslatadi.  Daryo bosib 
olgan  quruqlikdagi  hayvonlar  halok  b o ‘ladilar,  ba’zilari  esa,  baland 
joylarga  qochib chiqib,  qutulib qoladilar.  Mollartoshqin  vaqtida qishloq 
va  joylarda oldindan tayyorlab q o ‘yilgan  ozuqa bilan  boqiladi. Toshqin 
vaqtida  yuz beradigan  falokatlarning oldini  olish  uchun  podsholar Nilni 
Memfisdan  kuzatishni  tashkil  qilganlar.  Bu  ish  topshirilgan 
kishilar 
suvning  k o ‘tarilishini  aniq  o'lchaydilar  va  qancha  lokot  va  qancha 
barmoqda daryo ko‘tarilgani va qachon pasaya boshlaganini  ochiq bayon 
qilib,  shaharlarga  xabarlar  yuboradilar.  Bu  usul  vositasida  butun  xalq 
daryoning  pasayishi  to‘g'risida  xabar  topib,  tashvishdan  xalos  boMadi 
va shu vaqtning o ‘zida kelgusi  hosilning miqdorini  biladi.  Bu  kuzatishlar 
ko'p   vaqt davomida  aniq yozib borilgan.



Download 7,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   330




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish