K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda ishlatiladigan ashyolar

Avtomobil benzinining fraksion tarkibini haydash
usulida aniqlash natijalari
Tegishli harorat, °C
Qoldiq, % Yo‘qo-
tish, %
BH 10 
%
20 
%
30 
%
40 
%
50 
%
60 
%
70 
%
80 
%
90 
%
OH 
96,5%
39 70 83 95 108 115 125 135 150 172 193
1,4
2,1
Standartlar va sifat pasportlari 2.1- jadvalda keltirilgan barcha 
ma’lumotlarni o‘zida mujassamlashtirmaydi, balki eng muhim 
ma’lumotlargina qayd etiladi. Bular – yonilg‘i haydash vaqtidan 
benzinning qaynay boshlash (BH) va qaynab bug‘lanish oxirida-
gi (OH) harorat, 10, 50 va 90 foiz benzinning qaynab bug‘lanish 
haroratlari (t
10%
, t
50%
, t
90%
), shuningdek, haydash jarayonida yo‘qo-
tiladigan va sinashdan so‘ng qoladigan benzinning foizdagi ulushi. 
Standartlarda dizel yonilg‘ilarining fraksion tarkibini tavsiflashda 
uch-to‘rttagacha ko‘rsatkichdan (t
0%
, t
50%
, t
90%
 va OH), ba’zi marka-
lar uchun esa hatto ikkita ko‘rsatkichdan (t
50%
 va OH) foydalaniladi.
Benzinning fraksion tarkibi aniq bo‘lganida uning bug‘lanuv-
chanlik xossasi bo‘yicha standart talablariga mos kelishini nazorat 
qilish osongina amalga oshiriladi. Buning uchun yonilg‘i haydash 
natijasida olingan haqiqiy ma’lumotlar standartning texnik talablari 
bilan solishtiriladi.
31
2. 4. Benzinni fraksion tarkibi bo‘yicha baholash
Benzinli dvigatellarni ishlatish jarayonini tekshirish nati-
jalari, dvigatelning ishonchli ishlashi benzinning fraksion tarkibi-
ga bog‘liqligini ko‘rsatadi. Bu bog‘liqlik benzinlarning fraksion 
tarkibini ekspluatatsion baholash asosida qayd etilgan bo‘lib, bu 
maqsadda nomogrammalardan foydalaniladi (2.5-rasm). Nomo-
grammaning gorizontal o‘qiga yonilg‘ini haydashdagi muhim 
haroratlar qo‘yilgan, vertikal o‘qqa esa minus 30°C dan 60°C ga-
cha bo‘lgan tashqi havo harorati (t
h
) qo‘yilgan.
2. 5- rasm. To‘g‘ridan to‘g‘ri haydash ma’lumotlariga