Suv ostida sakson ming kilometr

b o 'y o q la ri 

saqlanib qolgan gerbariylarni titkiladim.

Butun  kun  shu  yo'sinda  o'tdi.  Kapitan  Nemo 

ko'rinmadi.  Salondagi  temir  derazalar  ochilmadi. 

Ehtimol,  bu  ajoyib  mo'jizalar tez  me’damizga tegi- 

shidan qo'rqishayotgandir.

«Nautilus»  oldingiday  sharqi  shimol  -   sharq 

yo'nalishida  ellik-oltmish  metr  chuqurlikda  soati- 

ga o'n ikki milya tezlik bilan borar edi.

Keyingi  kun,  10-noyabr  ham  xuddi  shunday 

yolg'izlik  bilan  o'tdi.  Men  «Nautilus»  komandasi- 

dan biron kishini ham ko'rmadim. Ned bilan Konsel 

deyarli  kun  bo'yi  men  bilan  birga  bo'lishdi.  Kapi­

tanning  ko'rinmayotganidan  ular  ham  tashvishda 

edilar.  Balki bu g'alati odam betob bo'lib qolgandir? 

Yoki bizga nisbatan qarorini o'zgartirdimikin?

Haqiqatan  ham,  Konsel  aytganday,  bizning  shi- 

koyat  qiladigan  yerimiz  yo'q  edi.  Tamomila  erkin 

odamlarmiz,  bizga  to'ygunimizcha  shirin  taom­

lar  berishadi.  Xo'jayinimiz  kelishilgan  shartlarga 

qat’iyan amal  qilayotgan edi.  Buning ustiga hozirgi 

g'ayriodatiy holatimizdan shu qadar mamnun edik- 

ki, taqdirdan noliy olmasdik.

!  Shu  kundan  boshlab  barcha  voqealarni  yozib 

bordim  -  bu menga endilikda ular haqida juda aniq 

gapirib  berish  imkonini  bermoqda.  Yana  bir  qiziq 

narsaga  e’tibor  bering:  men  kundaligimni  dengiz 

o'simliklaridan tayyorlangan qog'ozga yozar edim...

O'n  birinchi  noyabr  erta  tongda  toza  havo  oqi- 

mining  kirib  kelishi  biz  kislorod  zapaslarini  to'l- 

dirish uchun okean sathiga chiqqanimizdan dalolat 

berar edi.

Men trap tomon yurdim va «Nautilus» palubasi- 

ga chiqdim.

Ertalab  soat  olti.  Havo  bulut.  Dengiz  kulrang,

143

---

ammo  sokin;  uning  sathi  bilanar-bilinmas  jimirlar 

edi.

Kapitan  Nemo  yuqoriga  chiqarmikin,  degan  sa- 

vol  menga  tinchlik  bermas  edi.  Hozircha  kema  us­

tida  oynaband  xonasiga  qamalib  olgan  rul  boshqa- 

ruvchidan bo'lak kishi ko'rinmas edi.

To'ntarib  qoyilgan  qayiq  hosil  etgan  do'nglik- 

ka  o'tirib,  tuz  hidi  anqib  turgan  dengiz  havosidan 

to‘yib-to‘yib nafas olar edim.

Quyosh nuri ta’sirida asta-sekin tuman ham tar- 

qaldi.  Sharq  tomondan  ufqqa  yorqin  yogdu  sochib 

quyosh  ko'tarildi.  Dengiz  uning nurlaridan  charaq- 

lab  ketdi.  Parquga  o'xshagan  parcha-parcha bulut- 

lar bugun  shamol bo‘lishidan darak berib,  juda ajo- 

yib boyoqlarda tovlanar edi.

Ammo  hech qanday bo'ronlarni  ham pisand  qil- 

maydigan «Nautilus»  uchun shamolli kun nima de­

gan gap?

Ortimdan  oyoq  tovushi  eshitilganda,  barq  urib 

chiqayotgan  quyoshni  tomosha  qilayotgan  edim. 

Kimdir palubaga chiqdi.

Kapitan Nemomi  deb,  endi ta’zim qilishga  shay- 

langan  edim,  uning yordajjjchisi  ekan.  Men  uni  il- 

gari,  kapitan  bilan  birinchi  uchrashuvda  ko'rgan 

edim.  U  meni  ko'rmaganday  palubaga  chiqdi.  Juda 

o‘tkir  durbinni  ko'zlariga  tutib,  zo‘r  diqqat  bilan 

ufqni  ko'zdan  kechira  boshladi.  So‘ngra  lyukka ya- 

qinlashib, quyidagi so'zlarni aytdi,  -  men bu so'zlar 

talaffuzini aniq eslab qoldim, chunki, har gal bu va- 

ziyatda ular qaytarilardi:

-  Hautron respoc orni virch!

Men bu so'zlarning ma’nosini bilmayman.

Yordamchi  shu  so'zlarni  aytib,  zinadan  pastga 

tushib  ketdi.  «Nautilus»  hozir  suvga  cho'ktiriladi 

deb oylab, men ham tezda pastga tushdim.

144

---

Xullas,  besh  kun  hech  qanday  o'zgarishsiz  shu 

zaylda  o'tdi.  Har  kuni  ertalab  men  palubaga  chiqar 

edim.  Har kuni  ertalab  boyagi  kishi  haligi  so'zlarni 

aytardi. Ammo kapitan Nemo ko'rinmas edi.

16-noyabr  kuni  endi  uni  ko'rishdan  umidim- 

ni  uzib  turganimda  Konsel  va  Ned  Lend  bilan  xo- 

namga  kirib,  stolim  ustida  menga  atalgan  xatni 

ko'rib qoldim.

Men  shoshilgancha  konvertni  ochdim.  Xat  fran­

suz tilida puxta va chiroyli yozilgan edi, ammo harf- 

lar nemis alfavitining gotik harflariga o'xshar edi.

Xatning mazmuni quyidagicha: