Ҳисоблаш тизимсининг ахборот асослари

σ
ncт
, 
- бир вақтда тушган барча юқори приоритетли абонентлар
сўровларининг ишлов вақтлари йиғиндиси, N
ст
–к- абонентлардан
приоритети юқори бўлган абонентлар сони. 
σ
ncт
қиймати қуйидаги
йиғинди кўринишида бўлади. 
σ
ncт=
1
-
k
1
i
τ
i
,
бу ерда i=1,2,…,n

---

100 
Хар қандай абонент сўровининг ўз вақтида ишловини таъминлаш
учун қуйидаги шарт бажарилиши керак.
t
oж.i 
< T
i
, (8) 
 
(7) тенгсизликнинг ўнг қисми энг катта қийматини олиши учун
биринчи қўшилувчи К - абонент сўрови приоритетидан кичик, ишлов 
вақти эса энг катта абонент сўрови бўлиши керак. Ушбу абонент n
мл
билан белгиланади.Унда (7) тенгсизликни
t 
ф.k
≥ max
τ
+ σ
ncт
(9) 
 
 кўринишида ёзамиз.
 
Агар (9) тенгсизликни тахлил қиладиган бўлсак, унинг ўнг қисми
ифодаланган вақт оралиғида қўшимча абонентлар сўровлари тушиши
мумкин. Бу абонентлар сўровлари хизмат қилишнинг “по старшинству”
қоидасига асосан к – абонент сўровидан олдин ишловга қабул 
қилинадилар. Демак, t 
ф. к
 
 
нинг қиймати яна ортади.
(9) тенгсизликнинг ўнг қисми йиғиндисини d 
o
билан белгилаймиз. d
o 
вақт оралиғида
к – абонент приориетидан юқори проиритетли қўшимача 
абонентлар сўровлари тушиши мумкин. Уларнинг умумий ишлов вақтини 
d
I 
билан белгилаймиз. Натижада (9) тенгсизлик
t 
ф. к
 >  d
o 
+ d
I
кўринишига келади. . 
d
I 
вақт хам етарлича катта бўлиши мумкин. Бу вақтда приоритети
юқори бўлган қўшимча абонентлар сўровлари тушиши мумкин. Уларнинг
умумий ишлов вақтларини d
2
билан белгилаймиз. Унда
t 
ф. к
 >  d 
o 
+ d 
I 
+ d
2
(10) 
Худди шундай d
2 
вақтида юқори приоритетга эга бўлган қўшимча
абонентлар сўровлари тушиши мумкин. Уларнинг умумий ишлов
вақтларини d
3 
билан белгилаймиз. Унда (9) тенгсизликнинг ўнг қисми d
3 
га 
ошади. В.х.з.
Фараз қилайлик, к – абонент сўровлари ўз вақтида ишловини 
ўтайди. Унда шундай кичик d вақт оралиғи мажуд бўладики, бу оралиқда 
бирорта қўшимча К – абонентдан юқори приоритетли абонент сўрови 
тушмайди ва у ишловга қабул қилинади. 
Барча юқори приоритетли қўшимча абонентлар сўровларининг
ишлов вақтини қуйидаги кўринишида ёзамиз. 

---

101 
S
nст 
= 
(11) 
Демак, К – абонент сўровининг кутиш вақтида (10) ва (11) 
тенгсизликларни хисобга олсак
T
ф.к.
≥d
0
+ S
nст 
(12)
Аслида t 
ф. к
қиймати амалда қуйидаги икки хил кўринишдан бирида
ёзилиши мумкин. 
1. К – абонент сўровининг ишловга қабул қилингунча кутган
вақтининг максимал қийматини ифодалаовчи тенгламани (12) 
тенгсизликдаги d
о 
ўрнига (9) тенгсизликнинг ўнг тарафидаги йиғиндини
алмаштириб хосил қиламиз.
t’
ф.к
.= 
σ
nст
+max
τ
+ S
nст
(13) 
2. К – абонент сўровининг ишловда охиригача кутган вақтининг
максимал қиймати t”
ф. к 
шу абонент сўрови тушган вақтдан то тизимда
тўлиқ ишловини тугатган вақтлар оралиғи билан аниқланади. Демак, 
t’’
ф.к .
= t’
ф.к.
+τ
k
. (14) 
Сатхлар сони ихтиёрий бўлганда хизмат қилишнинг “по 
старшинству” қоидаси билан n та абонентлар сўровларига ишлов 
берилганда уларнинг кутиш вақтини хисоблаш усули билан танишамиз.
Бу холда h - сатхнинг К – абонентига нисбатан, шу сатхдаги абонентлар
хам юқори приоритетга эга. h – сатхдаги К – ва абонентлар сўровлари
ишловини юқори сатхлардаги барча абонентлар сўровлари узади. 
К – абонентнинг ишлови учун кутиш вақти, бир сатхли тизимга
нисбатан, юқори сатхлар абонентлари сўровларининг ишлов вақтлари
йиғиндиси билан фарқланади. 
Қуйи сатх абонентларининг К – абонент сўровининг кутиш вақтига
таъсири қуйи абонентлар сўровининг ишловини узиш вақти билан
аниқланади.
Натижада кўп сатхли хизмат қилишнинг “по старшинству”
қоидасида К – абонент сўровининг максимал кутиш вақти t 
ф. к 
шартлари
сингари аниқланар экан. 

---

102 
Баён қилинганлар асаосан қўп сатхли хизмат қилиш тизимларида 
(13) ва (14) ифодалар мос равишда t’
ф. к 
ва
t”
ф. к 
лар усул қуйидаги
тенгликлар кўринишида бўлади. 
t’
ф.к 
= σ
N,nстh
+maxτ
nмлh
+S
N,nст
, (15) 
t’’
ф.к
=t’
ф.к
+τ
k
+S
N
, (16) 
Бу ерда: σ
N,nстh 
- h сатхдаги К – абонентдан приориеттидан катта
бўлган абонентлар ва приоритети h сатхдан юқори бўлган сатхлардаги 
барча абонентларининг бир вақтда тушган сўровларининг ишлов вақтлари
йиғиндиси;
S
N,nст
- N – сатхдаги К – абонент приоритетдан катта бўлган
абонентлар ва приоритети h – сатхдан юқори бўлган сатхлардаги N та
абонентлардан қўшимча тушган сўровларнинг ишлов вақтлари
йиғиндиси; 
S
N
– К – абонент сўровининг ишлови вақтида юқори приоритетли
абонентлардан тушган сўровларнинг ишлов вақтлари йиғиндиси.