maksimal kuchdan (2F) foydalanamiz. Mustahkamlik shartiga ko‘ra ster
jenning ko'ndalang kesim yuzasi:
_
2
F
2
-12
-
10 3
, е
2
_
2
А
> - —г = ----------- — = 1,5-10
т
= 1 ,5
s m ;
[ст]
160 -10 6
ef = ^ - A = l,l3y/U 5
= 1 ,3 8
sm;
b o ‘ladi. Buni yaxlitlab d = 14 mm (A = 1.54sm2) deb qabul qilamiz.
Sterjen kesimlarining ko'chishlarini aniqlaymiz. Sterjenning chap uchi-
ni (A kesim i) koordinata boshi deb qabul qilam iz. B irinchi uchastka
k o ‘chishlarini aniqlaymiz. Bu uchastka uchun 0 < * < / / 3 .
FX
= —
; x = 0 bo'lganda
ЛА
= 0 ;
1 2
-
10~3
•
0,6
„ 0 1 Л _5
x - t / 3
boMganda
*в
~
’
m = 0,0078 sm.
Ikkinchi uchastkada
l / 3 < x < 2 / 3 l
boMadi, ko'chish quyidagi formula
dan topiladi:
.
F - l l
3
2 F ( x - l l 3 )
AlX I —
-------------------------------------
EA
EA
x = U3
boMganda
Лв
= 0 ,0 0 7 8 sm boMadi;
,
FI 1
3
2 F / / 3
x = 2/31
boMganda
------- & T ~ =
Sm'
Uchinchi uchastkada
2/3/ < x < l
boMadi, k o ‘chish fonnulasi:
F - l l 3
2 /7 /3
F ( x - 2 / 3 C )
A(x) = -
EA
EA
EA
FI
jc
= 2 / 3 /
boMganda
= - 0 , 0 0 7 8 sm;
3
EA
,
F ll
3
2Ғ1/ 3
ҒИЪ
л
x = l
boMganda
лд = —
-------- + ~7ГГ = 0 -
£л
K o‘chishlar epyurasi 2.12-rasmda tasvirlangan. Mazkur holda sterjen
ning uzunligi o ‘zgarmaydi, chunki uning o ‘ng uchini chap uchiga nisbatan
ko‘chishi 0 ga teng.
2.6-misol. Pog'onali sterjen uchun bo'ylama kuchlar, normal kuchla
nishlar, nisbiy deformatsiyalar va ko'chishlar epyuralari qurilsin (2.13-rasm).
Yechish. Sterjen uch qismdan tashkil topgan. Birinchi qism oraligMda
( 0
< x < l )
b o ‘ylama kuch, normal kuchlanish va nisbiy uzayish x maso-
faga bogMiq emas va quyidagi qiymatlarga ega:
2
F
4 F
a
4 F
N - 2 F - cr =
-------= -------
£ = —
= --------
1
’
1.5
А
З А ’
E
ЗЕА'
Sterjenning mahkamlangan uchidan x m asofada yotgan kesim ning
ko‘chishi
.
.
4
Fx
a
(
x
) =
e x
=
--------
3
EA
Binobarin, ko‘chishlar chiziqli konun bo‘yicha o ‘zgarar ekan. Uchastka-
ning boshlangMch va oxirgi nuqtalaridagi ko'chishlarni topamiz:
,
4 FI
x = 0 boMsa
Aa =
0 ; x = l boMsa
Яй
= т т г ; .
jlhA
Ikkinchi qism uchun
( l < x < 3 l ) :
2 F
F
a
F
N „ - -
2
F ; c r -
-
A
;
e - £
^ .
Sterjenning m ahkam langan uchidan x m asofada yotgan kesim ning
k o ‘chishi
3
EA
EA
Ikkinchi qism boshida
4 FI
x = I , Лн =
-
З Е А
qism oxirida
«Minus» ishora С kesimning ko‘chishi pastga yo‘nalgan!igini ko‘rsatadi.
Uchinchi qism (3£ й х < 4£)
F
F_
EA
Sterjenning A uchidan x masofada yotgan kesimning ko'chishi
ЗЕА
EA
Uchinchi qism boshida
qismning oxirida
2 F t
x = 3£, Л - -
7 7
ГТ;
3 EA
F (
x = 41, Лд -
3 EA
N , cr, e va Л epyuralari 2.13-rasmda tasvirlangan.
2.7-misol. AB va BC sterjenlariga xavf-xalarsiz osib qo'yilishi mumkin
bo'lgan yuk Q ning eng katta qiymati aniqlansin (2.14-rasm). Sterjenlar
St.2 markali po'latdan ishlangan bo'lib, materialning cho'zilishga ruxsat
etilgan kuchlanishi \a\=l40M Pa. Sterjen diametri 2sm.
В
Q
*Q
2 .14-rasm.
Yechish. Har bir sterjenda vujudga kelishi mumkin boMgan eng katta
xavfsiz zo‘riqish
Yuk Q ning ruxsat etilgan eng katta xavfsiz qiymatini В tugunning
muvozanat shartidan topamiz:
У у = - 0 + 2N cos a = 0.
2.8-misol. Elastiklik moduli E = l04MPa bo'lgan qayrag'och ustun-
ning yuqori uchini cho'kishi [ A l ] =0,2 sm dan oshmasligi uchun lining
k o ’ndalang kesim yuzasi qancha bo'lishi kerak? (2.15-rasm).
Yechish. Ustunning ko‘ndalang kesim yuzasini bikrlik shartidan foy
dalanib aniqlaymiz:
кН = 44кН ga teng.
Bu yerdan
Q = I N c o s a = 2 • 44 • 0,866
k H
= 1 6 , 2 k H.
NC
Ai = — ^ [A/?], bu yerda N = F, bundan A -
•
Tegishli son qiymatlarini qo'yib, kerakli yuzani topamiz
Topilgan yuza mustahkamlik shartini qanoatlantiradi-
mi, yo‘qmi? Shuni tekshiramiz. Qayrag‘och uchun siqi-
lishdagi ruxsat etilgan kuchlanish [cr] = 12MPa(3-jadval).
Bo‘ylama kuch N ta’sirida hosil boMgan kuchlanish
N
30-IO-3
a = — = -
M P a = 10MPa([cr] = 12M P a .
Demak, aniqlangan yuza mustahkamlik shartini qanoat-
lantirar ekan.
*
S7777777777?fr77777777
2 .15 -r asm.
2.9. Xususiy og‘ir!ikni hisobga olish
~ т ш т ш
M ashinasozlik va sam olyotsozlik singari sohalarda qoMlaniladigan de-
tallar kichkina va vazni yengil boMganligi sababli mustahkamlikka hisob
lashda ulam ing xususiy ogMrligi ko‘p hollarda hisobga olinmaydi. Am m o
texnikada shunday sohalar borki, bularda konstruksiyaning xususiy ogMrligi
Do'stlaringiz bilan baham: |