Materiallar

9.1.  K o ‘ch ishlar  va  ishlar  haqida  tushuncha
Statik  noaniq  sistem alarni  hisoblashda  m uvozanat  tenglam alaridan 
tashqari  ko‘chishlar  tenglamalarini  tuzishga  va  yechishga  to ‘g ‘ri  keladi. 
Bunday  tenglamalami  tuzish  uchun  a w a lo   inshootlaming  deformatsiyalarini 
aniqlashni  bilish  zarur.  K o‘chishlarni  aniqlash  masalasi  faqat  statik  noaniq 
sistemalargagina  taalluqli  bo‘lib  qolmay,  balki  statik  aniq  sistemalarga  ham 
aloqadordir.  Statik  aniq  sistemalardan  tashkil  topgan  qurilish  konstruksiya- 
larining  deformatsiyasi  m e’yoridan  ortib  ketmasligi  zarur.  Bu  masala  ham 
k o ‘chishlar  orqali  hal  etiladi.  Shunday  qilib,  ko'chishlarni  aniqlash  masala­
si  materiallar  qarshiligining  muhim  masalalaridan  biri  hisoblanadi.
B iro r  n uq taning   k o ‘- 
chishi  deganda,  inshootning 
deform atsiyasi  jarayonida 
uning  (nuqtaning)  koordi- 
natalarining  o ‘zgarishi  tus- 
huniladi.  K o‘chishlami  biz 
G uk  qon un i  ch egarasid a 
aniqlaymiz,  ya’ni  ko'chishi 
aniqlanayotgan  kesim ning 
kuchlanishlari  proporsional­
lik  chegarasida  yotadi,  deb 
faraz  etamiz.
K o‘chishlami  aniqlash- 
da  kuchlar  ta ’sirining  mus- 
taqilligi  qoidasi  amal  qila­
di.  Bu  qoidaga  k o ‘ra  bir 
9